21 Mayıs Çerkesler açısından tarihi bir kırılma noktası. Yeni dönemde ise aynı zamanda siyasal enerjinin açığa çıktığı bir gün olma özelliği taşıyor. Büyük ölçüde Sovyetler Birliği’nin yıkılması ve Kafkasya ile kurulan ilişkilerin ardından diasporanın gündemine girdi 21 Mayıs. Daha önce Göç, Zorunlu Göç gibi “zararsız” kavramlarla sessizce geçirilen 21 Mayıs, Sürgün gibi bir kavramla diasporanın özelinde yani derneklerde anılmaya başlandı. Ardından Kefken’de kısmi bir kamusallık kazanan sürgün anmaları Rusya’nın Soçi’yi kış olimpiyatları için aday göstermesinin de etkisiyle Rusya Konsoloslukları önünde protesto edilen bir gün halini aldı. Bu dönem Türkiye Çerkes diasporasında olduğu kadar Amerika, Ürdün, Suriye, İsrail, Suriye ve Avrupa diasporalarında da siyasal bir enerji yaratti ve ulus ötesi ortaklıkların kapılarını araladı. Önceden kültürel ilişkilerin kurulduğu diasporalar şimdilerde siyasal ilişkilerin ve ortaklıkların dinamizmini yaşıyor.

1861 yılında ilan edilen Çerkesya Devleti’nin başkenti olan Soçi’nin Rusya tarafından kendi tarihinden soyutlanmış bir şekilde dünyaya “Tarihi Rus Şehri” olarak lanse edilmesinin diasporik siyasallaşma sürecinde etkisi yadsınamaz. Soçi konusunda çekimser kalan kurum ve şahısların bile artık Soykırım kavramını kullanmaktan ve Soçi Olimpiyatlarına isyan etmekten çekinmediği bu siyasallaşma evresinde 2013 yılı oldukça önemliydi. Türkiye’de siyasi partilerin neredeyse tamamının gündemlerine Çerkes Soykırımı’nın girdiği bu sene, her kurum belli etkinlikler gerçekleştirdi.

Kafkas Dernekleri Federasyonu önceki yıllarda önce Kefken ardından Beşiktaşta gerçekleştirdiği anma etkinliklerini bu sene Samsun’a taşıdı. Ayrıca Kartal Belediye’si ile birlikte Kartal sahilinde Sürgün anıtının açılmasını sağladı.

Abhaz Dernekleri Federasyonu tarafından ise İzmit Kefken’de Sürgünü anma etkinliği geniş bir katılımla gerçekleşti. Sürgün limanlarından birisi olan Kefken’de bir Abhaz Mezarlığının da bulunması etkinliğin siyasi öneminin yanında tarihi/duygusal bir vurguyu da barındırıyor.

2009 yılından beri başta Türkiye olmak üzere Ürdün, İsrail, Suriye, Almanya ve Amerika’da Rusya Konsoloslukları önünde Çerkes Soykırımını protesto eden ve Soçi Olimpiyatlarına karşı çıkan “May21 İnisiyatifi ” bu senede yeni görseller ile İstanbul Rusya Konsolosluğu önünde eylem gerçekleştirdi. Türkiye diasporasından yedi sivil toplum örgütünün desteklediği May21 İnisiyatifi’ nin eylemine diaspora dışından da ciddi bir katılım gerçekleştirildi.

Üç senedir yine Rusya Konsolosluğu önünde Çerkesya Yurtseverleri tarafından gerçekleştirilen protesto gösterisi bu senede Çerkesya Yurtseverleri’ nin söylemini benimseyen Çerkesler’ in katılımıyla gerçekleştirildi.

Geçtiğimiz aylarda kurulan Çerkes Federasyonu tarafından Rusya Konsolosluğu önünde 21 Mayıs ‘ta gerçekleştirilen 3. eylemde ise meşaleli görseller ön plana çıktı. Görsellerin ötesinde Soçi Olimpiyat protestosu ve Suriye’deki Çerkeslerin sorunlarının da gündeme geldiği eylem, yeni kurulan Çerkes Federasyonu’nun Rusya’ya karşı yürüteceği siyasetin sinyallerini vermesi açısından da oldukça önemliydi.

Tüm eylemlerin siyasi söylemlerini ve görsellerini bu ayki dosyamız içerisinde bulacaksınız. 2013 yılında 21 Mayıs ile ilgili bir arşiv olarak hazırladığımız bu bölüm aynı zamanda siyasi söylem farklarını toplu olarak görmek için bir kaynak oluşturacaktır.

Guşıps Yayın Kurulu üyesi ve köşe yazarımız Yaşar Güven’in May21 İnisiyatifi için hazırladığı basın dosyası Çerkesler, Çerkes Soykırımı ve Soçi Olimpiyatları konusunda tarihi ve günceli bir metin içerisinde sunması açıcında oldukça değerli. Yazarımızın da izniyle bu dosya çalışmasını bölümler halinde dosyamızda bulabileceğiniz gibi arşivlemek isteyen okuyucularımız için PDF formatında tam metni de Guşıps’den indirilebiliyor.

Çerkes Soykırımı konusunun siyasal içeriği ve toplum üzerindeki etkileri diasporada tartışılmasına rağmen hukuki olarak soykırım kavramı ve bir hukuk mücadelesinin başlatılıp başlatılamayacağı çok gündemimize girmiş değil. Bu eksiklikten yola çıkarak İnsan Hakları Gündemi Derneği Başkanı Yrd. Doç. Dr. Günal Kurşun ile Uluslararası Ceza Mahkemesi özelinden yola çıkarak soykırım ve insanlara karşı suçlar konusunu detaylı bir söyleşi gerçekleştirdik. Söyleşimizde Çerkes Soykırımı’nın hukuki olarak gündeme getirilmesi konusunu sorduğumuz Yrd. Doç. Dr. Günal Kurşun Hukuki mücadele metotları konusunda ilgi çekici ve öğretici bildiler aktardı.

Rusya’nın Kafkasya’ya bakış açısı, Soykırımı bir metot olarak kullanması, Rus Oryantalizmi ve soykırımın metot olarak tarihi kökenleri konusunda çalışan akademisyen oldukça az. Bu konuda sayılı akademisyenden birisi de İrma Kreiten. Kendisi’nin Guşıps için hazırlayacağı makaleyi de önümüzdeki günlerde dosyamız içerisinde bulabileceksiniz.

Yine kendisi şu an yurt dışında bulunan ve diaporalar konusunda yetkin isimlerden olan Nergis Canefe ile yapacağımız söyleşi de en kısa zamanda dosyamızda yerini alacak. Soykırım yaşamış diasporik toplumlarda yaşanan sürecin siyasallaşma üzerine etkisine yoğunlaşılacak söyleşinin günü okumak ve gelecek perspektifi sunmak isteyenler için oldukça faydalı olacağına inanıyoruz.

Türkiye’nin kaotik bir dönemden geçtiği hepimizin malumu. Bu kaotik ortam Guşıps’ın bu ayki dosyasının bu kadar gecikmesinde de etkili oldu. Ülke gündeminin demokratik yollardan normalleşmesini umarken gecikme dolayısıyla okuyucularımızdan anlayış bekliyoruz.