Cevdet Said, Suriye İsrail sınırında bulunan Bir’i Acem adlı Çerkes köyünden tüm dünyaya seslenebilen bir mütefekkir.

Değerini çok bilmesek de 150 yıllık diaspora tarihinde Müslümanlar başta olmak üzere tüm insanlığa alternatif öneren, daha doğrusu dünyaya söyleyecek sözü olan sayılı, belki de tek Çerkes entelektüel Cevdet Said.

Bir’i Acem’deki mütevazi yaşamıyla da dikkat çekici bir hayatı olan Said, İslam Dünyası için önemli entelektüel merkezlerlerden biri olan El – Ezher mezunu. El – Ezher’in klasik öğretisinin dışında farklı kulvarlarda yaptığı okumalar ile birikimini artıran Cevdet Said’in en çok referans verdiği yazarların başında, talebeliğini yaptığı Malik Bin Nebi geliyor. Ali Şeriati’den, Faucault’a kadar bir çok düşünür de kitap ve makalelerinde sıkça geçen isimlerden. Hem İslam dünyasının mütefekkirlerinin görüşlerini hemde batı dünyasının entelektüel birikimini harmanlayarak kendi yolunu çizen Said’in ana kaynağı ise Kur’an.

Otorite mefhumunu irdeleyen, şiddeti reddeden, sivil iteatsizliği öneren, demokrasiyi dilinden düşürmeyen Cevdet Said, İslam dünyası için oldukça “aykırı” bir figür.

Yazdığı kitaplar bir çok dile çevrilen, konferansları tüm dünyada ilgi ile takip edilen Said’in tüm bu tanınırlığına rağmen geçimini Bir’i Acem’de iki ineği ve yetiştirdiği arılarla sağlaması, kitaplarından telif almaması kendisini daha da ilginç kılıyor.

Suriye’de sivil eylemler başladığında ilerlemiş yaşına rağmen muhalif saflara şiddet karşıtı tutumuyla katkı sunmaya çalışan Said, savaşın katlanılamaz bir hal alarak köyüne ulaşması ve kardeşinin hayatına mal olmasının ardından Türkiye’ye gelmek zorunda kaldı. Kardeşini saldırılarda kurban vermiş olmasına rağmen “silah kimin elindeyse o kirlenir, silahlı mücadeleyi reddediyorum” diyecek kadar inandıklarının arkasında duran politik bir muhaliften bahsediyoruz aslında.

Kitapları Pınar Yayınları tarafından Türkçe’ye de çevrilmiş olan Cevdet Said’i Türkiye’de İslamcı entelijansiya da yakından tanıyor. Yazdıklarıyla her zaman tartışma yaratan Said, Türkiye’ye geldikten sonra kendisine gazete ve televizyonların gösterdiği ilgiyi son aylarda kaybetmiş gözüküyor. Gündemden düşmesinde, söylemlerindeki tavizsiz şiddet karşıtlığının etkisi var mı bilinmez ancak kendisi seksenli yaşlarında olmasına rağmen okumaya, düşünmeye ve üretmeye devam ediyor.

Guşıps olarak bu ayki dosya konumuzu Cevdet Said’e ayırdık. Demokrasi vurgusu, şiddet karşıtı söylemi ve Avrupa Birliği referansıyla her zaman dikkatleri üzerinde toplamayı başarmış ve İslam dünyasında ciddi tartışmalara sebep olmuş bu “aykırı” Çerkes Entelektüeli incelemeye çalışacağız.

Hayatını Türkiye’de sürdüren Cevdet Said’in fikirlerini kendisinden dinlemek amacıyla çaldık kapısını. Randevu talebimizi sevinerek karşılayan Said’i ziyarete, Elbruz Shinah’o ve Selva Çetaw ile birlikte gittik. Ailesi tarafından karşılanmamız oldukça ilginçti. Biz Selva’nın tercümanlığında aile efradıyla sohbet etmeye çalışırken tüm mütevaziliği, enerjisi ve hiç çıkarmadığı kalpağıyla kapıda beliren Said bizlere tek tek hoş geldiniz dedikten sonra Çerkeslerin kapısını çalmasından memnuniyetini iletti. Söyleşi sebebimizi ve Guşıps’ı anlattığımızda ise Çerkeslere hitap edecek olmanın kendisi için öneminden bahsetti. Hal hatır sorduğumuzu sanırken bir anda kendimizi söyleşi yaparken bulduk. Biz bir sorduk o beş anlattı diyebiliriz. Oldukça uzun süren söyleşimiz tercüme aracılığıyla gerçekleştiği için oldukça da yorduk kendisini ama o sıkılmadan zevkle anlattı.

Cevdet Said’i ve fikirlerini daha iyi anlayabilmek için gerçekleştirdiğimiz söyleşide Çerkesleri de sormayı ihmal etmedik. Cevdet Said’in Çerkeslere iletilmek üzere yolladığı mesajı da heybemize koyduktan sonra müsaade istedik kendisinden. Kafasında kalpağı ve ilerlemiş yaşına rağmen bizleri kapıya kadar geçiren Said, hem Çerkesler hemde Müslümanlar tarafından anlaşılmamaktan şikayet etmeyi de ihmal etmedi.

Dosyamızda bulacağınız Tsey Ramadan’ın kaleme aldığı makale ise Rusça yazılmış ve sonradan Türkçe’ye çevrilmiş oldukça dikkat çekici bir çalışma. Hem Cevdet Said’i tanıtan hemde Çerkeslere serzenişlerde bulunan Ramadan’a bu makalesini bizler ile paylaştığı için teşekkür ederiz.

Pınar Yayınları tarafından Türkçe’ye çevrilmiş kitaplarının kısa tanıtımlarını da bulacaksınız dosyamızda. Hem batı tedrisatını hem İslam dünyasındaki fikirlerin eleştirilerini bulacağınız bu yayınlar tabu yıkıcı ve net mesajlar içeriyor.

Yine Tsey Ramadan tarafından kendisiyle görüntülü olarak gerçekleştirilmiş ve adigeyaislam.com adresinde yayınlanmış videoların özellikle Adigece bilen okurlarımızın ilgisini çekeceğini düşünüyoruz.

Dosyamızı açarken Cevdet Said söyleşisini gerçekleştirmemizde bizlere yardımcı olan Selva Çetaw ve Elbruz Shinah’o’ya  çok teşekkür ederiz.

Guşıps