Kısa süre önce Pyatigorsk’da yapılan konferansta Kuzey Kafkasya uzmanları Moskova’nın bu istikrarsız bölgedeki politikalarını ve Ukrayna’ya müdahalesini mukayese ettiler. Çeçen uzman Musa Basnukaev Çeçenya’da birçok kişinin Rusya’nın Kırım’da self-determinasyon için referandum yaptırırken aynı hakkı iki savaş yaşamış Çeçenlere tanımadığı sorusunu sorduğuna dikkat çekti. BasnukaevRus propaganda aygıtının dilini de sorguladı. Çeçen uzman Rus medyasının Kiev’le mücadele edenlere “milis” (opolchentsy) derken ülkenin birliği için savaşanları “misillemeci” (karateli) olarak tanımlamasının sebebini sordu. Basnukaevfederal makamların pozisyonu ile yurttaşların fikirleri arasındaki çelişkinin toplumu istikrarsızlaştırabileceğini dile getirdi. Basnukaev“Ukrayna tarafı ve haklara ilişkin federal seviyede yapılan açıklamaların Rusya çapında kabul görmesi iyi olur” dedi. (kavpolit.com, 29 Ekim)
Basnukaev Grozni’deki Çeçen Devlet Üniversitesi’nde akademisyen olarak görev yapıyor. Ramazan Kadirov’unifade özgürlüğü üzerindeki baskılarına rağmen Çeçen aydın ülkesiyle Moskova arasındaki tartışmalı konulara parmak basıyor. Rusya’nın Kırım ve Ukrayna ile Çeçenya arasında çifte standart uygulaması şiddetli eleştirilere sebep oluyor. Kadirov hükümetinden misilleme görme korkusu bile tepkilerin dile getirilmesine engel olmuyor.
Bir ülke dış politikada çifte standart uyguladığında içerde tepki almıyor. Çünkü toplum dış politikayla fazla ilgilenmiyor. Ama bir hükümet yabancı toplumlara kendi insanlarından daha iyi muamele ettiği zaman çelişkiyi haklı göstermek veya gizlemek çok zor oluyor.
Devlet Başkanı Vladimir Putin Rus kuvvetlerinin referandumun “güvenliği” için Kırım’a konuşlandırıldığını açıklamış ve sonuçları hemen tanımıştı. Ama Moskova aynı hakkı Çeçenlere tanımadı, Rusya’dan ayrılıp ayrılmamaya referandum yoluyla karar vermelerine izin vermedi. Rus-Çeçen savaşlarında Çeçen sivillere yapılan muamele Ukrayna hükümetinin ülkenin doğusunda yaptıklarıyla mukayese bile edilemezdi. Ama Moskova Ukrayna hükümetini yüksek sesle eleştirirken kendi savaş suçlularına sessiz kaldı.
Devlet Başkanı Putin “Rus Dünyası” (“Russkiy Mir”) konseptinin savunulması ve genişletilmesi gerektiğini ilan etti (kremlin.ru, 18 Mart). Etnik içerik taşıyan ve Rusya Federasyonu’nun etnik Rus olmayan yurttaşlarını kurmak istediği büyük ülkenin dışında bırakan “Russkiy” sıfatını kullandı.
Dağıstan Devlet Üniversitesi mensubu Sergey Kipiaşvili Pyatigorsk konferansında yaptığı konuşmada Dağıstan’da pek çok kişinin Ukrayna’daki savaşın Moskova’nın kendilerine açmayı planladığı “küçük muzaffer savaşı” engellediğine inandığını söyledi. “Dağıstan halkı Rusçuluk’tan, şovenizmden, ‘Ruslar ileri’ gibi sloganlardan kaygı duyuyor” dedi. Akademisyene göre Kafkasyalıların Ukrayna’nın doğusunda savaşmalarına rağmen esir alındıklarına dair hiçbir bilginin verilmemesi Dağıstanlıların dikkatinden kaçmıyor : “Ukraynalı ve [etnik] Rus savaş esirleri takas ediliyor ama Çeçen tutsaklar nerede ?Ya da Ukrayna tarafında savaşan Gürcüler ? Yoksa hemen öldürülüyorlar mı ? Dağıstanlılar birbirlerine bu soruları soruyorlar. Bunun bizim savaşımız olmadığı daha sık işitiliyor. Orada olmamalıyız”. (kavpolit.com, 29 Ekim)
Rusya-Ukrayna çatışması Kuzey Kafkasyalıların iki ülkeyi mukayese etmesine sebep oldu. Farklar Rusya’nın aleyhine oldu. Dağıstanlı işadamı ve aktivist Abakar Abakarov’a göre Ukrayna -Rusya’dan farklı olarak-Hizb ut-Tahrir veya Müslüman Kardeşler gibi örgütleri veya İslami yayınları yasaklamıyor. Rusya makamları Kaliningrad, Yekaterinburg, Urengoy ve diğer kentlerdeki camileri yıkarken Ukrayna camilerin yapılmasına engel olmuyor. Dağıstanlı aktiviste göre Ukrayna Müslüman tebaasına kötü davranmadı ve terör saldırıları yaşamadı. Buna karşılık Kırım Rusya’ya bağlanır bağlanmaz göreve getirilen hükümet Müslümanları hedef aldı, adam kaçırmalar, tutuklamalar ve ölümler başladı. (kavpolit.com, 29 Ekim)
Bu Kuzey Kafkasyalı uzmanların Rusya hükümetinin ayrımcı politikalarını eleştirirken kullandıkları açık üslup dikkat çekiyor. Putin Rusya’sının Ukrayna’daki toprak kazançlarının Kuzey Kafkasyalıları etnik Rus çoğunluğa ve hükümete yabancılaştırdığı çok açık. Kuzey Kafkasyalılar şu soruyu soruyor : Moskova dışardaki etnik Rusların Rusya’ya bağlanma “hakkını” tanımaya ve onları tek devlet içinde toplamaya bu kadar kararlıysa aynı hakkı Rusya Federasyonu’ndan ayrılmak isteyen Rus olmayan halklardan neden esirgiyor ?
Valery Dzutsev
Çeviri : Dr. Ömer Aytek Kurmel
Cherkessia.net, 4 Kasım 2014