Abhazya lideri Raul Hacımba’nın göreve resmen başlamasından sadece bir ay sonra protesto dalgası ile karşı karşıya kaldı. Protestonun sebebi Moskova’nın tartışılması için Abhazya parlamentosuna sevkettiği yeni antlaşma taslağı.

Hacımba’nın önderlik ettiği Koordinasyon Konseyi Mayıs sonunda bu antlaşmanın imzalanması çağrısı yapmıştı. Dönemin Devlet Başkanı Aleksandr Ankvab henüz devrilmemişti.

Antlaşma taslağı iki yıl önce iktidara gelen Gürcistan Rüyası koalisyonunun Rusya Federasyonu ile yakınlaşma çabalarına da darbe vurabilir. Gürcistan parlamentosu 17 Ekim’de taslağı Abhazya’nın açıkça ilhak edilmesi girişimi olarak kınadı. Buna karşılık Rusya Dışişleri Bakanlığı Gürcistan parlamentosunun açıklamasını “asılsız ve tehlikeli spekülasyon” olarak niteledi.

Son altı yıl içinde Rusya ile Abhazya arasındaki ilişkiler dostluk, işbirliği ve yardımlaşma çerçevesinde yürütüldü. Birçok Abhaz yeni entegrasyon antlaşmasının mantığını sorguluyor ve ülkenin zor kazanılmış bağımsızlığını ve ordunun gücünü zayıflatmasından endişe ediyor. Ordu ulusal kimliğin temel sütunları arasında yer alıyor.

Abhazların özellikle karşı çıktığı maddeler şunlar : savaş durumunda bir Rus komutanın emrine girecek ortak kuvvetler grubunun kurulması ; Abhazya toprakları üzerinde suç ve terörizmle mücadele etmek amacıyla iki ülkenin içişleri bakanlıklarının çalışmalarını koordine edecek bir merkezin açılması ; iki ülkenin sınır muhafaza kurumları arasında yakın işbirliğine gidilmesi (bunun iki ülke arasında sınır kontrollerinin kalkmasına sebep olacağına ve Gürcistan sınırının tek yabancı sınır olarak kalacağına ilişkin kaygılar) ; Abhazya gümrük mevzuatının Rusya, Belarus, Kazakistan ve Ermenistan’dan oluşan Avrasya Ekonomik Birliği ile uyumlu hale getirilmesi (Abhazya’nın bu birliğe katılmasının ilk adımıolarak görülüyor).

Abhaz yorumcu Aslan Basariya bu maddelerin antlaşmanın giriş kısmıyla çeliştiğini düşünüyor. Giriş kısmında “Abhazya Cumhuriyeti’nin egemenliğinin korunması” öngörülüyor. Basariya’ya göre antlaşmanın mevcut haliyle imzalanması durumunda “ülkemizin bağımsızlığından geriye sadece ‘Abhazya Cumhuriyeti’ unvanı kalacak”.

Abhazya parlamento başkanı Valeri Bganba’nun 14 Ekim’de Özgür Avrupa Radyosu/Özgürlük Radyosu’na bağlı Ekho Kavkaza’ya yaptığı açıklamaya göre 35 parlamenterin çoğu antlaşma tasarısının “egemenliğin kaybedilmesine” yol açabileceğine inanıyor. Bganba parlamenterlerin taslağıylailgili düşünceleri için “dürüst olmak gerekirse eksiye yakın” dedi.

Eski Devlet Başkanı Ankvab’ı destekleyen Amtsakhara partisi daha net bir tavır aldı. 14 Ekim’de yayınlanan açıklamada taslağın çok sayıda maddesine karşı çıkıldı, geniş katılımlı halk forumu yapılması önerildi ve termin süresi olan 27 Ekim tarihi sorgulandı.

Partinin 16 Ekim’de düzenlediği ve diğer siyasal partilerden temsilcilerin de katıldığı toplantıda yeni antlaşma taslağının peşinen reddedilmesi gerektiği dile getirildi. Yeni antlaşmanın Eylül 2008 antlaşmasını temel alması gerektiği ilan edildi.

Dört gün sonra 20 Ekim’de Amtsakhara partisi Hacımba’nın şahsında antlaşmayı çürüten detaylı bir açıklama yaptı. Hacımba’nın –Gürcistan’ın NATO ile yakın işbirliğinin ve Avrupa Birliği ile Haziran ayında imzaladığı Ortaklık Antlaşması’nın şekillendirdiği- yeni jeopolitik koşullarda Rusya ile yeni bir antlaşmanın şart olduğu ve tasarının bazı maddelerinin imzadan bir, bazılarının da üç yıl sonra yürürlüğe gireceği tezi reddedildi.

Bu baskı sonuç verdi. Hacımba 22 Ekim’de televizyondan ulusa seslenerek kendisinin de taslağın bazı maddelerine karşı olduğunu kabul etti ve Rusya’nın Abhazya’ya “ültimatom” verdiğini inkar etti. Bununla beraber “ortak savunma çerçevesi çizmek, Gürcistan sınırını güçlendirmek, Rusya-Abhazya sınırı üzerinden insanların ve malların serbest hareketini sağlamak, gümrük prosedürleri tesis etmek çıkarımızadır” dedi.

Hacımba Abhazya’nın tek stratejik müttefiğinin Rusya olduğunu vurgulayarak hiç kimsenin “asılsız suçlamalar” yapmaya veya “işbirliğini güçlendirme düşüncesini itibarsızlaştırmaya” hakkı olmadığını söyledi.

Amtsakharabu eleştiri karşısında geri adım attı ve Rusya ile “ebedi dostluğa” inancını teyit etti.

Yeni antlaşmanın imzalanması konusunda Hacımba ile Vladislav Surkov ve Raşit Nurgaliyev Mayıs ayında mutabık kalmış olabilirler. Bu iki Rus siyasetçi Hacımba’nın liderliğindeki Koordinasyon Konseyi’nin Ankvab’ı istifaya zorlaması üzerine doğan krizi çözmek için Sohum’a gitmişlerdi.

Koordinasyon Konseyi Ankvab’a taleplerini kabul ettirmek için aylarca baskı yaptı. Bunlar arasında dönemin Başbakanı Leonid Lakerbaya ve diğer üst düzey yetkililerin görevden alınması ve ulusal birlik hükümetinin kurulması vardı. Ne var ki bu talepler arasında Eylül 2008 dostluk, işbirliği ve yardımlaşma antlaşmasının yenilenmesi bulunmuyordu.

Ankvab’ın başkanlık sarayını terk ederek Gudauta’daki Rus askeri üssüne sığınmasından ve Koordinasyon Konseyi ile Putin’in temsilcisi Surkov arasındaki görüşmelerden iki gün sonra, 29 Mayıs’ta Koordinasyon Konseyi bir açıklama yaptı : Buna göre Abhazya’nın bağımsızlığını korumasının ve kendini savunmasının tek yolu Rusya öncülüğünde yürütülen eski Sovyet cumhuriyetlerini bütünleştirme sürecine dahil olmaktı. Açıklamada daha fazla entegrasyon için yeni bir antlaşma imzalanmasına, ortak savunma ve güvenlik alanı oluşturulmasına özel vurgu yapılıyor ; Avrasya Ekonomik Birliği’nin öncülü Moskova liderliğindeki gümrük birliğine katılma konusunda “istekli olunduğu” dile getiriliyordu.

Moskova’dan gelen iki temsilci Ankvab’ın iktidarını korumasına yardımcı olmadılar. Bir Abhaz gözlemci yeni antlaşma taslağını “Moskova’nın işini sağlama alması” olarak yorumladı.

27 Ekim olan termin süresinden Hacımba’ya zaman kazandırmak için mi vazgeçildiği konusu belirsizliğini koruyor. Öyle bile olsa durumu parlak değil. Hacımba Moskova ile antlaşma yapmakla içerdeki destekçileri arasında sıkışmış durumda. Şu hiç unutulmamalı : başkanlık seçimi Ankvab’ın istifaya zorlanmasının ardından mecburen yapıldı ve Hacımba bu seçimi sadece 559 oy farkla kazandı.

Liz Fuller: Analizci

Özgür Avrupa Radyosu/Özgürlük Radyosu

Çeviri : Dr. Ömer Aytek Kurmel

Cherkessia.net, 29 Ekim 2014