Tanınmış Rus-Abhaz gazeteci Anton Krivenyuk 9 Ekim tarihli makalesinde Rusya hükümetinin Abhazya’yı Kuzey Kafkasya’ya bağlayacak bir otoban yapmayı düşündüğünü dile getirdi. Krivenyuk bu düşünceyi destekliyordu. Ona göre Abhazya içinde bulunduğu soyutlanmışlıktan kurtulur ve Rusya Kuzey Kafkasya’sı ile entegre olurken, Kuzey Kafkasya da Karadeniz’e açılacaktı. Yol projesi sayesinde Abhaz ve Çerkes uluslarının Gürcistan’ın kurnaz politikası sayesinde bozulan kardeşlik ilişkisi ihya olacaktı. Gazeteci, yol yapımı ile Sohum’daki iktidar değişikliği arasındaki bağa dikkat çekiyordu. Eski Abhazya Devlet Başkanı Alexander Ankvab Çerkeslerle yakın bağlar kurulmasına karşıydı. Oysa halefi Raul Hacımba’nın Çerkeslere çok daha sıcak baktığı biliniyor. Nitekim Abhazya’yı Kuzey Kafkasya’yı bağlayacak Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti’nden kısa süre önce yapılan açıklamaya göre yol projesi için ihale açılacak. Rusya hükümetinin Abhazya’nın onayını beklemeden yol inşaatına başlayacağı söyleniyor. (regnum.ru, 9 Ekim)
Rusya’nın 19. yüzyılda Kafkasya’yı fethetmesinin ardından Karaçay-Çerkes’ten Abhazya’ya uzanan kadim yol imparatorluk standartlarına uygun şekilde inşa edildi ve Sohum Askeri Yolu (Voenno-Sukhumskaya Doroga) adı verildi. Yol İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadar kullanıldı. Bu dönemde kapatılmasının sebebi resmi olarak açıklanmasa da etnik Karaçayları Alman işgal kuvvetleriyle işbirliği yaptıkları için cezalandırmak ve Çerkeslerin Güney Kafkasya’daki akrabaları Abhazlara doğrudan erişimlerini engellemek amacını taşıdığı tahmin ediliyor.
2008 Rus-Gürcü Savaşı’nın ardından Kuzey Kafkasya’dan Abhazya’ya yol inşaatının başlayacağı söylentileri güçlendi. Bu coşkunun bir gerekçesi daha önce Tiflis tarafından kontrol edilen ve 2008 savaşında Rusgüçlerinin eline geçen Kodori Geçidi’nin denetiminin Abhazya hükümetine devredilmesiydi. Tarihsel Sohum Askeri Yolu’nun bir kısmı Kodori Geçidi’nden geçiyor. Dönemin Abhazya ve Karaçay-Çerkes Cumhuriyetleri Devlet Başkanları Sergey Bagapş ve Boris Ebzeyev söz konusu projeyi Eylül 2009’da müzakere ettiler. Ne var ki Abhazya halkı içinde farklı düşünen kesimler vardı. Abhazyalı siyasetçi Beslan Butba o dönemde Regnum haber ajansına “Kuzey Kafkasya ile yol projesi için henüz çok erken. Güçsüz bir devletiz ; bu yolu kullanamayız. Yol yapımı vaktinden önce verilmiş bir karardır. İyi işleyen kolluk kuvvetlerine sahip güçlü bir devlet haline geldiğimizde düşünürüz” açıklamasını yapmıştı. (regnum.ru, 28 Eylül 2009)
Abhazya’nın kırılganlığı birden çok sebebe dayanıyor. En önemli sebep demografik durum. Abhazlar 1992-1993 savaşında etnik Gürcü çoğunluğun sınır dışı edilmesinden sonra bile en iyimser tahminle Abhazya nüfusunun yarısını oluşturuyorlar. Eğer yol açılır ve Kuzey Kafkasyalılar Abhazya’ya özgürce seyahat etmeye başlarsa etnik Abhazlar’ın nüfus içindeki oranı daha da düşebilir. Kısa süre önce gündeme gelen tartışmalı “ittifak ve bütünleşme” antlaşması önerisi Rusya ile Abhazya arasındaki güvensizliği biraz daha tırmandırdı. (ekhokavkaza.com, 16 Ekim)
Sohum önerinin Abhazya Cumhuriyeti’nin resmi bağımsızlığını sona erdireceğini ve Rusya Federasyonu’na bağlanmasını garantileyeceğini düşünüyor (asarkia.info, 17 Ekim). Şimdi asıl soru,Abhazya hükümeti antlaşmayı red mi edecek yoksa özgürlüğünü kaybetmenin bedelini mi yükseltecek ? Rus-Abhaz gazeteci Anton Krivenyuk’a göre bu anlaşma Abhazya’nın gelecekte Avrupa Birliği ile Ortaklık Antlaşması imzalamasının önüne geçme amacını taşıyor. (kavpolit.com, 15 Ekim)
Rusya Kırım ve Ukrayna’nın doğusunda yaptığı gibi inkar ve gizli operasyonlar yoluyla Abhazya’yı ilhak edecek gibi görünüyor. Rusya resmi olarak Abhazya’yı kendine bağlamak istediğini açıklamadı. Ama Abhazya’dan yasalarını Rusya’ya uygun hale getirmesini istemesi bu uydu ülkenin fiilen ilhak edileceği anlamına geliyor. Kuzey Kafkasya’dan Abhazya’ya yol yapımı projesi ilhakın önünü açacak bir yem olabilir. Yol inşaatıyla ilgili plan muhtemelen Çerkeslerin desteğini almak için duyuruldu. Abhazlara da Moskova ile antlaşmayı imzalarlarsa Kuzey Kafkasya’da yaşayan akrabalarıyla bağ kurabilecekleri mesajı verildi. Abhazya Rusya’ya bağlandıktan sonra büyük bir ihtimalle yolun yapılmasından vazgeçilecek. Raul Hacımba’nın kısa süre önce gerçekleştirdiği Nalçik ziyareti Çerkes-Abhaz kardeşliğinin vurgulanmasına dönük bir halkla ilişkiler girişimi olarak değerlendirilebilir. (abh-n.ru, 9 Ekim)
Ne var ki Moskova Çerkeslerin yeni müttefikler kazanmasını istemez. Çerkesler Rusya Federasyonu içinde bile birkaç cumhuriyete ve toprağa bölünmüşken Rusya Çerkeslerin yabancı bir ülkede yaşayan akrabalarıyla bağ kurmalarına neden izin versin ? Yol yapımıyla ilgili konuşmalar Abhazya’yı Rusya’nın iyi niyetine ikna etme amacını taşıyor ; Abhazya kendini Rusya Federasyonu’na bağlayacak antlaşmayı imzalayınca Rusya yol projesinden vazgeçecek.
Valery Dzutsev
Çeviri : Dr. Ömer Aytek Kurmel
Cherkessia.net, 24 Ekim 2014