Rusya İçişleri Bakanlığı, Dağıstan’dan geçtiğimiz sonbaharda Rus ordusunda askere alınan gençlerin bir kısmının dahil edileceği, deneme amaçlı özel bir Dağıstanlı taburu oluşturulmasına izin verdi. Bu “denemeyle” neyin amaçlandığı ve son yıllarda Rusya Silahlı Kuvvetlerinde görev yapan Dağıstanlıların sayısındaki ciddi düşüşün tersine çevrilip çevrilemeyeceği henüz netleşmiş değil.
Dağıstan, Kuzey Kafkasya’nın en büyük nüfusuna ve en yüksek doğum oranlarına sahip bölgesi. Her yıl 25 bin öğrenci liseden mezun oluyor. Tahmini rakamlara göre geçtiğimiz sonbaharda askerlik hizmetine uygun olan genç erkek sayısı 40 bindi, ancak bu gençler arasından kabul edilenlerin sayısı yalnızca 180. Bu gençlerin her biri İçişleri Bakanlığı İç Güvenlik Birliklerinde ya da Acil Durumlar Bakanlığı’na bağlı birliklerde görev yapacak ve hiçbirinin Rusya ordusunda görev yapma ihtimali yok.
Dağıstanlı Asker Anneleri Komitesinin Başkanı Zulfiya Magomedova, 2008’e dek her yıl bu Kafkas cumhuriyetinden 15-20 bin genç erkeğin silahlı kuvvetlere alındığını belirtiyor. Ancak bu sayıda 2008’den beri ciddi bir düşüş var.
Haftalık gazete Çernovik, 2011 yılında sadece 1010 Dağıstanlı’ nın İçişleri Bakanlığı birliklerine kabul edildiğini yazdı. Bu istikrarlı düşüş, ancak birbirinden ayrılamayacak üç nedenle açıklanabiliyor.
Disiplin Sorunları
Magomedova, bu durumu ilk olarak kültürel farklılıklardan ileri gelen disiplin sorunlarına bağlıyor. Dağıstan Cumhurbaşkanı Magomedsalam Magomedov, bu ay Izvestia’ya verdiği mülakatta, genç Dağıstanlı askerlerin kışlalarda temizlik yapma konusunda (“kadın işi” olması bahanesiyle) üstlerinden gelen emirlere karşı çıkarak kötü bir üne sahip olduklarını itiraf ediyor.
Çernovik, adı anılmayan bir Savunma Bakanlığı yetkilisinin, Dağıstanlılardan oluşan birliklerin (özellikle uzak doğu Rusya’da konuşlandırılanlarda) askerden kaçma oranlarının diğer etnik topluluklara nazaran en yüksek seviyede olduğunu söylediğini aktarıyor. Askere alımdan sorumlu Dağıstanlı yetkili Yavnus Djambalayev, orduda 2008’de gerçekleştirilen yeniden düzenlemelerin bu durumun sebeplerinden biri olabileceğini söylüyor. Ayrıca, bu yeniden yapılandırma, mecburi askerlere kıyasla profesyonel askerlerin önemini arttırdı.
Üçüncü etmen ise, Dağıstanlı’ların ideolojik açıdan güvenilmez olarak kabul edilmeleri. Çernovik, Dağıstanlı erlerin silah arkadaşları arasında kökten dincilik propagandası yapmalarının yüksek rütbeli subaylar arasında endişe yarattığını aktarıyor. Adı anılmayan bir askeri yetkili bunun ulusal güvenlik açısından bir tehdit oluşturduğunu söylüyor.
Gazete, sadece Dağıstanlı genç erkeklerin değil, bütün “Kuzey Kafkasya milletleri vatandaşlarının” Rus ordusuna asker olarak alınmasını yasaklayan bir genelgeye ulaştığını iddia ediyor. Güney Askeri Bölgesinden bazı üst düzey memurların bu talimata uymadıkları için açığa alındıkları söyleniyor.
Bu sözde yasağa karşın, Regnum haber ajansı bu sonbaharda Kuzey Kafkasya’dan ve Güney Rusya Federal Bölgelerinden 18 bin genç erkeğin askere alınacağını geçen ay bildirmişti. Geçtiğimiz bahar ayındaysa bu bölgelerden 24 bin asker alınmıştı. Bu askerlerin 700’den fazlası İslamcı direnişin en etkisiz olduğu Kuzey Kafkasya cumhuriyeti Karaçay-Çerkesya’dan. Bu bilgi, Çernovik’in ismini vermeyen haber kaynağının öne sürdüğü İslamcı köktencilik korkusunun Dağıstan’dan alınan asker miktarını en alt düzeye indirme kararında etkili olduğu iddiasını destekleyici nitelikte.
Toplumdaki olumsuz etkiler
Lise mezunları arasında işsizlik oranlarının artmasının yanı sıra, genç Dağıstanlıların askerlik görevi haricinde tutulması da toplumda olumsuz etkilere yol açıyor.
Magomedov, bazı ailelerin kızlarının askerlik görevini yerine getirmemiş gençlerle evlenmesine izin vermeyeceğini belirtiyor. Çernovik, İçişleri Bakanlığı’nda çalışmak için yalnızca askeri kuvvetlerde görev yapmış genç erkeklerin vasıflı kabul edildiğine işaret ediyor.
Cumhurbaşkanı Magomedov İzvestia’ya verdiği demeçte, eski Rusya Savunma Bakanı Anatoly Serdyukov’dan, Dağıstan’dan alınan asker kontenjanının birkaç yüzden 3 bin ila 5 bine çıkarılmasını kişisel olarak talep ettiğini, ancak Serdyukov’un bunu reddettiğini söylüyor. Magomedov, Serdyukov’un halefi Sergey Şoygu’nun bu konuyu yeniden gözden geçireceğini umduğunu da sözlerine ekliyor. Kendisi de etnik bir azınlığın mensubu olan ve uzun yıllar Acil Durumlar Bakanlığı görevinde bulunan Şoygu’nun, Dağıstanlıların askeri birliklerde görev yapması fikrine olumlu bakabileceği düşünülüyor.
Yine de, özel bir Dağıstanlı taburu oluşturulması kararı İçişleri Bakanlığı’nın üst kademelerinde gerçekleştirilmiş olan bir fikir teatisinin sonucu gibi görünüyor. Haftalık gazete Novoe Delo’ya göre Dağıstan Askeri Komiserliği’ne bu karar hakkında bilgi verilmemiş.
Rusya İçişleri Bakanlığına bağlı binlerce birlik şu anda Dağıstan’da konuşlandırılmış durumda. Bu birlikler, Dağıstan’daki İslamcı direnişe karşı gerçekleştirilen operasyonlarda öncü kuvvet olarak görev yapıyor ve haftada ortalama beş-altı kayıp veriyor.
Dağıstanlı taburunun oluşturulması 2000’li yılların başında Çeçenistan’da uygulanan “Çeçenleştirme” stratejisinin Dağıstan’a doğru genişletilmesinin işareti olabilir. Bu strateji, Çeçen İçkerya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Aslan Mashadov kontrolündeki Çeçen güçlerinin etkisizleştirilmesi için, sorumluluğun Rus ordusundan alınıp Ramzan Kadirov’a bağlı çeşitli güvenlik güçleri veya Rusya Kahramanı Sulim Yamadayev liderliğindeki kötü şöhretli Vostok Taburu gibi Rus yanlısı Çeçen birliklerine aktarılmasını gerektiriyordu.
Başka bir deyişle, Dağıstanlı taburunun Dağıstan’daki direnişe karşı konuşlandırılabileceği olası görünüyor. Bu seçenek askeri açıdan mantıklı görülebilir ancak diğer taraftan Dağıstan toplumu içindeki ayrılıkları da körükleyebilir. Bunun gerçekleşmesi durumunda, Cumhurbaşkanı Magomedov’un dini ve etnik uyumu sağlama çabaları boşa çıkmış olacaktır.
Rusya Analiz
Kaynak: RFERL
İngilizce’den çeviren: Veli Başyiğit