Washington Soğuk Savaş boyunca zamana oynadı; bugünün küresel ekonomik ve siyasal düzeninin çekirdeğini oluşturan istikrarlı bir uluslararası sistemi inşa etti. Moskova ise taktik avantajlar peşinde koştu; Marx ve Lenin’in bulduğu tarihin öznel yasalarına göre nihai hedef olan komünizmin dünya çapında zaferi zaten kendiliğinden gerçekleşecekti. İstediği yerde savaş çıkaran Sovyetler karşısında Amerikalılar dünyanın neresinde vurulacaklarını tahmin etmekten başka bir şey yapamıyordu.
Sovyetler Amerikalıları hep gafil avlıyordu. 1970’li yıllarda Çinhindi’nin tümü, Afrika Boynuzu, Angola, Nikaragua ve Afganistan “kaybedildi”, Şili ve Portekiz ise neredeyse kaybediliyordu. Avro-komünizm İtalya ve Fransa’da güçleniyordu. Washington panik yaşasa da, bu başarıların altında strateji başarısızlığı felaket derecesinde kendini belli ediyordu. Komünizmin dünya çapında zafer kazanmaması bir yana, Sovyetler Birliği içinde de çöküyordu.
Hem kolluk gücü hem de dış istihbarat örgütü olan KGB Sovyet düzeninin en iyi bilgilenen parçasıydı; özellikle de tepede.Leonid Brejnev döneminde KGB’yi yöneten Yuri Andropov Sovyetler Birliği’nin Soğuk Savaş’ı kaybetmek üzere olduğunu çok erken fark etti. Andropov bu taktik zaferlerin geçici olduğunun da bilincindeydi. Üstelik Sovyetler’in kaynaklarını ziyan ediyordu. 1982 yılında genel sekreter olduğunda Sovyetler Birliği’ni yenileme stratejisi geliştirdi. Strateji başarıya ulaşmadı. Andropov sadece 15 ay sonra görevi başında ölmeseydi bile komünizm ve Sovyetler Birliği herhalde yıkılmaktan kurtulamayacaktı. Öyle de olsa önce Andropov’un koruması altındaki Mikhail Gorbaçev yönetiminde Sovyetler Birliği, sonra erken post-Sovyet dönemde Rusya modern dünyada yerini belirlemeye çalıştı.
Başkan Vladimir Putin, Andropov’un yönettiği KGB’de görev aldı. Ama çok yükselemedi; yarbay rütbesinde kaldı. Diğer orta-seviye subaylar gibi operasyon konusunda eğitim gördü ama stratejik ufku sınırlıydı. Bu durum Rusya’yı yönettiği sürece kendini gösterdi. İktidarını ustaca güçlendirdi ve rakiplerini alt etti ama stratejik planlarının tamamı başarısız oldu. “Dikey güç” bir komedi; çünkü savunma bakanından en alttaki trafik polisine kadar Putin’in bürokratları hiçbir iş yapmıyor ve sadece ceplerini dolduruyorlar. Putin’in Rusyası “enerjide süper güç” olmak istiyor ama üretimi ve fiyatları nasıl belirleyeceği konusunda hiçbir fikri yok. 2008 mali krizinin ardından Putin Rusya’nın ekonomisini çeşitlendirmesi gerektiğini söyledi ama son beş yılda ülke hammadde ihracatına daha da bağımlı hale geldi. Kendisini ve yakın çevresini zengin etmeyi başarsa da, Rusya için kalıcı bir siyasal sistem kurma ve gücü halefine devretme çabası başarısızlığa uğradı.
İmaj yaratma konusunda bile Putin muazzam harcamalara rağmen başarısız oldu. Soçi Olimpiyatı’nın başarısı Ukrayna olayları tarafından gölgelense de, 50 milyar dolar harcanan astropikte lüks kayak tesisleri inşa etme projesi dünyayı zaten Putin’e hayran bırakmayacaktı.
Ukrayna krizi Putin’in yardımına yetişti. Aldığı KGB eğitimi sayesinde düşmanlarını tahminde bulunmak zorunda bırakıyor. Kendisine görkemli taktik başarılar kazandıracak darbelerin zamanını ve yerini kendisi belirliyor. Gerektiğinde geri çekilerek kendisine ve müttefiklerine nefes aldıracak kadar keskin bir zekaya sahip.
Ama stratejisi yok. Kırım’la ilgili ne yapılmak istendiği, Batı’nın yaptırımlarının nasıl etkisizleştirileceği veya hafifletileceği belli değil. B planı ve manevra alanı bulunmuyor. Ulusal ödeme sistemi kurulmasından ve Çin’le ticaretten Kırım’da yağmur suyunu toplayacak bir rezervuar inşasına kadar tüm tedbirler doğaçlama ve kısa vadeli.
Sovyetler Birliği’nin son yıllarda Putin tarafından hayata geçirilen özelliklerinin en zararlısı strateji yokluğunda taktik başarıların tercih edilmesidir. Andropov her halde yattığı yerde, küçük KGB subaylarına stratejik düşüncenin öğretilmemiş olmasına üzülüyordur.
Alexei Bayer
(Moskova doğumlu Alexei Bayer New York’ta yaşıyor. “Daçada Cinayet” adlı dedektif romanı 2013 yılında Russian Life Books tarafından yayınlandı.)
Kaynak: http://www.themoscowtimes.com/opinion/article/putin-fails-big-as-a-strategist/499911.html
Çeviri: Dr. Aytek Kurmel
Cherkessia.net, 14 Mayıs 2014