Etnik Ruslar’ın Kuzey Kafkasya’dan göçü Rusya’da Kazak meselesini gündeme getirdi (http://expert.ru/ratings/izmenenie-doli-russkih-v-naselenii-respublik-severnogo-kavkaza/). Çeçenya ve İnguşetya cumhuriyetleri etnik açıdan homojen hale gelirken, Dağıstan da yakında etnik Rus nüfusundan tamamen arınabilir (http://skfonews.info/article/124). Etnik Ruslar Kuzey Osetya ve Kabardey-Balkar’ı da terk ediyorlar (http://www.riss.ru/my-v-smi/2075-status-i-perspektivy-russkogo-naseleniya-na-severnom-kavkaze#.U2CWsrp_v-k).

Adıgey ve Karaçay-Çerkes’de kalabalık bir etnik Rus nüfusu var ve Moskova kontrolü elinde tutuyor. Etnik Ruslar’ın Kuzey Kafkasya’dan göçünün bir cumhuriyetten diğerine değişiklik gösterdiğini kaydedelim. Mesela Ruslar’ın Dağıstan’dan göçü, Kuzey Osetya’dan göçten farklı. Dağıstan’dan göçü radikal İslam’ın yayılması ve resmi makamlarla çatışması tetiklerken, etnik Ruslar’ın Kuzey Osetya’dan göçü bölgedeki durumun kötüye gitmesiyle bu cumhuriyetin de gelecek için umut vermemesinden kaynaklanıyor.

Kazaklar tarihsel olarak Rusya İmparatorluğu’nun periferisinde yarı askeri bir topluluk işlevi gördüler ve Rus ordusunun koruması altında dağlıların topraklarına girdiler. Dolayısıyla Rus devletinin umudunu onlara bağlaması şaşırtıcı değil. Kazaklar’ın mevcudiyeti Rusya İmparatorluğu’nun mevcudiyetini mümkün kılmıştı. Bugün göç eden etnik Ruslar’ın içinde Terek Kazakları’nın da olması doğal olarak Moskova’nın bu bölgede Kazakları güçlendirmesine sebep oluyor. Son yirmi yılda Kazaklar’la ilgili on altı yasa ve kararname Rus hükümetinin Kazak meselesini ne kadar önemsediğini gösteriyor (http://www.cossacks-lb.ru/laws.html). Bunların on ikisi Vladimir Putin’in başkanlık veya başbakanlık dönemlerinde kabul edildi.

Dağlılar Kazak topluluğunun yeniden doğuşunu dehşetle izliyor. Birinci Çeçenya Savaşı’nda (1994-1996) Çeçenya’ya adını General Aleksey Yermolov’dan alan bir Kazak taburunun gönderilmesi Rus hükümeti açısından büyük bir gaftı.Yermolov 19. yüzyılda Çeçenya’nın kolonizasyonu sırasında sivil halkı katlettirmesiyle tanınmıştı (https://www.youtube.com/watch?v=miZ61StT3KU).

Pyatigorsk merkezinde Yermolov adına dikilen anıt Kuzey Kafkasya dağlılarına karşı meydan okuma anlamına geliyordu (http://www.kavkaz-uzel.ru/articles/178797/). Aynı zamanda, Rus hükümeti 19. yüzyılda Kafkasya’yı fetheden Rus generallerine direnmiş kişilerin anıtlarını dikmemeleri konusunda dağlıları uyardı.(http://rbcdaily.ru/society/562949988962292).

Kuban ve Terek Kazakları Kuzey Kafkasya’da bulunuyor. Terek Kazakları en sorunlu topraklar kabul edilen Dağıstan, Çeçenya, İnguşetya,Kuzey Osetya, Kabardey-Balkar ve Stavropol’da yaşıyor. Bu durum2010 yılının Ocak ayında dönemin cumhurbaşkanı Dmitri Medvedev’in Güney Federal Bölgesi içinden Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi’ni yaratmasının sebeplerini açıklıyor. Yeni bölge Dağıstan, İnguşetya,Kabardey-Balkar, Karaçay-Çerkes, Kuzey Osetya-Alanya, Çeçenya ve Stavropol bölgesinden oluşuyordu.Bu topraklar 1917 yılından önce Rusya’nın Terek ve Dağıstan oblastlarına dahildi (http://www.runivers.ru/maps/podratlas/24/).

Bugün çok sayıda Kazak Rus ordusunda görev alıyor. Budyonnovsk’ta konuşlanmış 205. Motorize Piyade Tugayı bünyesinde değil, Stavropol kentindeki 247. Paraşüt Alayı’nda görev yapıyorlar (http://xn--80ajpc0b.xn--p1ai/stati/terskoe-kazachestvo-na-sovremennom-etape).

Rus makamları Kazaklara büyük umutlar bağladıklarını saklamıyorlar. Terek Kazakları’nın yeni atamanlarını, yani reislerini seçtikleri 23 Nisan günü Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi Başkanı Aleksander Khloponin “Kazaklar her zaman devletin ve cumhurbaşkanının iradesinin bayraktarlığını yapmalıdır”dedi.(http://www.regnum.ru/news/kavkaz/kab-balk/1794641.html).

Khloponin’in yardımcısı Vyaçeslav Pilipenko Terek Kazakları’nın yeni atamanı seçildi (http://www.contrasterra.ru/news/16643).

Pilipenko’nun Khloponin’in yardımcılığı görevini de sürdürecek olması Kuzey Kafkasya cumhurbaşkanları karşısında elini güçlendirecek.Böylece devlet bu Kazak örgütünü ele geçirdi ve Kuzey Kafkasya cumhuriyetlerinde Kazak varlığını güçlendirme niyetini uygulamaya koyacak.Terek Kazakları’nın yeni atamanı Kuzey Kafkasya cumhuriyetlerinin liderleriyle sivil aktivist olarak değil, federal hükümetin görevlisi sıfatıyla muhatap olacak.Ayrıca, Terek Kazakları’nın 28.000 kişilik bir kuvveti bir araya getirebilecek olması hükümetin gerektiğinde onları polis ve askerin yerine veya onlarla birlikte görevlendirmesini mümkün kılıyor (http://www.stavregion.ru/news/2014/04/28/izbran-novyj-ataman-terskogo-vojska/).

Rusya-Ukrayna sınırında yaşananlar dikkate alındığında bu gelişmenin zamanlaması ilginç hale geliyor.

Kazaklar’ın Kuzey Kafkasya’dan etnik Ruslar’ın göçünü engellemeleri için Rus Ortodoks Kilisesi de seferber oldu. Kilise, 2013 yılının Mart ayında İnguşetya’nın Sunja bölgesine bağlı Orjonikidzevskaya köyünde Novo-Sinaiski Erkek Manastırı’nı törenle açtı. İnguşetya’nın nüfusunun tamamına yakınının Müslüman olmasına ve bölgede sadece bin civarında etnik Rus’un yaşamasına rağmen (http://www.vestikavkaza.ru/articles/47440.html), manastır cemaatinin üzerinde bir statüye sahip (http://kavpolit.com/articles/pravoslavnaja_obitel_ingushetii-3711/). Son yıllarda İnguşetya’da kimliği belirsiz kişiler tarafından kiliselere yapılan saldırılar,yeni inşa edilecek Ortodoks ibadethanelerinin cumhuriyette dinsel hoşgörünün artmasına yardımcı olamayacağını ortaya koyuyor (http://www3.pravmir.ru/vnov-podvergsya-obstrelu-pokro/).

Dağlıların etkisini azaltmadan Kazaklar’ın rolünü güçlendirmek mümkün değil. Rusya’da Çarlık döneminde durum böyleydi. Bugün dağlıları zayıflatarak Kazaklar’ın desteklenmesi bölgede Rusya karşıtı milliyetçi duyguları ateşleyecek; Moskova ise bunu kabul etmeyecek.Dolayısıyla Rusya’nın bölgedeki varlığını güçlendirmek için her adımı atması imkansız. Moskova’nın bölgede büyük bir orduyu sonsuza kadar bulunduramayacağına göre sorunu on binlerce Kazakı silahlandırarak çözmek isteyecek. Kazaklarla dağlılar arasında kısa vadede çatışmalar sürecek gibi görünüyor. Etnik Ruslar’ın Kuzey Kafkasya’dan göçü öngörülebilir gelecekte engellenemeyecek.

Mairbek Vatchagaev

Kaynak: http://www.jamestown.org/single/?tx_ttnews[tt_news]=42306&tx_ttnews[backPid]=7#.U2p6e6LPzTQ

Çeviri: Dr. Ömer Aytek Kurmel

Cherkessia.net, 7 Mayıs 2014