25-26 Nisan günlerinde Nalçik’te “Çerkesler: Tarih ve Modernite” konulu uluslararası bir akademik konferans düzenlendi. Organizasyonun önemini vurgular biçimde Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’nin başkanı Yuri Kokov açılış konuşmasını yaptı.
Kokov’un mesajı basit ve şeffaftı: Çerkesler’in tarihsel şikayetlerini yumuşatmak ve onları siyasal aktivizmden vazgeçirmek. Kokov şunları söyledi : “Dünyada trajik olaylar yaşamamış hiçbir halk yoktur. Çağdaş Çerkesler’in tarihsel trajedilerin sadece kendilerinin değil, Rusya’nın birçok halkının, özellikle de Ruslar’ın başına geldiğini fark etmesi bizi yüreklendiriyor. Çerkesler atalarının yaşadığı zorluklar hakkında konuşmazlar. Başka halkların onuru pahasına, kendi onurları için mücadele edilmesine razı olmazlar” (http://www.president-kbr.ru/ru/kbr-events/news/meeting/9812–l-r.html).
Kısa süre önce Kabardey-Balkar başı olarak tayin edilen ve Rusya güvenlik bürokrasisinin eski bir mensubu olan Kokov, Çerkes töresini aktivistlere karşı kullanmış oldu. Soçi’de yapılan son Kış Olimpiyatı, anayurt Kuzeybatı Kafkasya da dahil olmak üzere,dünya çapında yürütülen bir Çerkes sivil aktivizminin önünü açtı. Çerkesler “soykırımın” Rusya tarafından resmen tanınmasını talep ettiler. Rusya hükümeti 19. yüzyılda Kafkasya’nın fethi sırasında Çerkes nüfusunu katletmişti. Karadeniz üzerinde hakimiyet için rekabet eden Rus çarları yerli halkın (Çerkesler) yerine etnik Rusları yerleştirdiler.
Rusya’nın bölgeyi fethetmesiyle Kuzeybatı Kafkasya’nın etnik yapısı tamamen değişti. Rusya’nın öldürme ve sürgün politikasının ardından günümüzde etnik Çerkesler’in çoğu Türkiye’de yaşıyor. Soçi Olimpiyatı’nın geride kalmasına rağmen Çerkes sorunu hükümeti meşgul edecek canlılığını koruyor. Çerkesler Rus-Çerkes Savaşı’nın sona ermesinin 150. yıldönümünü dünya çapında anacaklar.Savaş bağımsız Çerkesya’nın ve Kuzey Kafkasya’daki Çerkes hakimiyetinin sonunu getirmişti.
Nalçik kentindeki konferansta Kabardey-Balkar Devlet Üniversitesi Rektörü Barazbi Karamurzov ulusun çoğunluğunun tarihsel anayurt dışında yaşamasının “birçok Çerkes” tarafından düzeltilmesi gereken anormal bir durum olarak görüldüğünü söyledi. Bilim adamına göre Çerkes sorununun özü budur. Karamurzov ayrıca Çerkes sorununun dışsal etkilerden soyutlanamayacağını vurguladı (http://adygeia.kavkaz-uzel.ru/articles/241668/). Karamurzov böylece, Şubat ayında Çerkes sorununu Batı’nın Rusya’yı zayıflatma komplosuna bağlayan ve Çerkesler’in şikayetlerini göz ardı eden Başkan Vladimir Putin’e karşı geldi. (http://www.kremlin.ru/transcripts/20203). Nalçik’teki resmi konferans bağımsız Çerkes aktivistler tarafından dikkatleri yaşamsal konulardan başka yöne saptırmakla suçlandı ve sert biçimde eleştirildi (http://www.natpress.info/index.php?newsid=8941).
Rus makamları ve Kuzey Kafkasya’daki yerli temsilcileri Çerkes sorununu ciddiye alıyorlar ve Soçi Olimpiyatı’ndan sonra bile eleştiriler karşısında zorlanıyorlar. Çerkesler’in Rusya İmparatorluğu tarafından nihai olarak yok edilişinin 150. yıldönümünden kısa süre önce düzenlenen konferans dışında yine Nalçik kentinde Rusya’da ve dış ülkelerde yaşayanların katıldığı bir Çerkes gençlik forumu toplandı. Forum daha sonra Soçi ve nihayet Sohum’a (Abhazya) hareket etti. Bir Çerkes sitesi “gizemli, gökten inen forum” yorumunu yaptı. Foruma yarısı Çerkes diasporasından olmak üzere 100 kişi katıldı. Bu çapta bir etkinliği düzenlemek için ciddi bir destek ve kaynak gerekli olmasına rağmen ortada tanınmış hiçbir örgüt veya şahıs yoktu. Forumun sonuç bildirgesinde Çerkes diaspora örgütlerine Rus muhatapları,federal ve yerel hükümetler ile işbirliği çağrısı yapıldı. Forum bilhassa “Rusya’da ve yabancı ülkelerde yaşayan Çerkes gençliğinin Kafkasya’yı istikrarsızlaştırabilecek eylemlere sokulmaması” uyarısında bulundu (http://www.natpress.info/index.php?newsid=8936).
Adigey makamları 25 Nisan günü kutlanan Çerkes Bayrağı Günü adını “Adige Bayrağı Günü” olarak değiştirdiler. Yetkililer yeni kutlamayı bu yıl başlattılar. Adigey lider kadrosunun tamamı – daha önce görülmemiş biçimde – etkinliğe katıldı (http://www.natpress.info/index.php?newsid=8937).
Moskova’nın iktidara getirdiği yerel yönetimler Çerkes aktivizmini bastıramayınca ilgili makamlar manipülasyon yoluyla süreci kontrol etmeye çalışıyorlar. Çerkes sorununu denetim altına alma çabaları Kuzey Kafkasya’daki Çerkes aktivizminin hükümeti kaygılandıracak kadar güçlü olduğunu gösteriyor. Olimpiyatın geride kalmasına, dünyanın Çerkeslere ve sorunlarına yönelik ilgisinin azalmasına rağmen Çerkes sorunu varlığını sürdürüyor.
Valery Dzutsev
Çeviri: Dr. Ömer Aytek Kurmel
Cherkessia.net, 06 Mayıs 2014