Rus Polisi, Şubat 2014’te, Çerkes Sivil Organizasyonu Adige’nin başkanı Asker Sokht’u, Soçi’deki Olimpiyat Oyunları’ne ev sahipliği yapan bölgenin başkenti Krasnodar’da gözaltına aldı. Gözaltı için resmi sebepler bilinmiyor olmasına rağmen gözlemciler, Çerkes sorunu konusundaki siyasi faaliyetinin Sokht’u sakıncalı hale getirdiğini belirttiler. Sokht’un tutuklanması birçokları için sürpriz oldu, çünkü kendisi Moskova’ya oldukça sadık birisiydi. Çerkes aktivistlere muhalefeti ile iyi tanınan Andrei Yepifantsev bile, Kavkazskaya Politika web sitesine, Sokht’un Çerkes sorunu ve Soçi Olimpiyatlarına karşı Çerkes protestolarına nötral bir pozisyonu benimsediğini söyledi (http://kavpolit.com/articles/askera_soht_zhdet_sud-592/).

Artur Priymak, Facebook’ta, “Çerkes değilim, Asker’i çok iyi tanırım” beyanında bulundu. “O her zaman Rus otoritelerine sadıktır, herhangi bir ekstremizmden ve ayrılıkçılıktan nefret eder. Olimpiyatları memnuniyetle karşılamıştır” (http://www.kavkaz-uzel.ru/articles/238205/).

Rusya Kafkas Halkları Kongresi’nin önceki eş başkanı, Çerkes aktivist Andzor Kabard, Kavkazsky Uzel websitesine, Asker Sokht’un niçin gözaltına alındığını anlamadığını söyledi. Kabard, “Asker Sokht’un, Rusya Devleti’nin Olimpiyatlara ev sahipliği yapması politikasına sadık tutumu ile maruf olmuş bir kişi” olduğunu ileri sürdü (http://krasnodar.kavkaz-uzel.ru/articles/238194/).

Soçi’deki Olimpiyatlar yaklaşmaya başladığında, Çerkes aktivistlerin çoğunluğu Olimpiyatları kınadı, ya da Rusya yönetiminin Rus İmparatorluğu’nun Çerkesleri uğrattığı ölümcül zararın tasdikini reddetmesi yüzünden olimpiyatları kabul etmeyeceklerini söyledi. Rus İmparatorluğu 19. yüzyılda Kuzey Kafkasya’yı ele geçirdiğinde Çerkesler tartışmasız bir şekilde en fazla zaiyata uğradılar çünkü onların Karadeniz etrafındaki vatanlarının stratejik olarak önemli olduğu hesaba katılmaktaydı. Moskova daha sonra Çerkesleri, Soçi de dahil olmak üzere, Karadeniz sahil şeridi boyunca uzanan geniş alanlardan temizlemek için, yakıp yok etme şeklinde bir askeri strateji uyguladı. Günümüzdeki Rus devleti, Çerkeslerin söylediği üzere, “soykırım fiilleri” açısından kendi sorumluluğunu tanımayı reddetmiştir.

Çerkes aktivistlere karşı sert uygulamalar, 10 Şubat tarihinde, Soçi sivil organizasyonları ile gerçekleştirilen toplantı süresince ilk kez kamusal olarak Çerkes sorunundan bahseden Başkan Vladimir Putin’in demeci ile örtüşmektedir. Putin, Çerkes sorununun, Batı tarafından yapay olarak yaratıldığını ve Rusya’ya karşı çevreleme stratejisinin bir parçası olduğunu söyledi (http://news.kremlin.ru/news/20203/).

Adigey’in Başkanı Aslan Tkhakushinov, Çerkes sorununun Adıgey’deki durumu ve Rusya’nın tamamını istikrarsızlaştırmak için basit bir spekülasyon olarak dizayn edilmiş olduğunu söyleyerek Rusya Başkanına destek açıklamasında aceleci davrandı (http://www.natpress.net/index.php?newsid=12066). Elbette soru, sadece bir spekülasyonun, ülkenin tamamında ve cumhuriyetteki durumu nasıl istikrarsızlaştırabileceğidir?

Bir kaç Çerkes aktivist, Soçi’deki Kış Olimpiyat Oyunları’nı memnunlukla karşıladı, fakat aynı zamanda en azından Moskovadan daha fazla gelecek bazı imtiyazlara erişmek suretiyle Çerkeslerin durumunu iyileştirmek için çaba harcadılar. Asker Sokht bu liderlerden bir tanesiydi. Olimpiyatların açılış seremonisine, Çerkes kültürü unsurlarının dahil edilmesinde Rusya yönetiminin başarısızlığı yüzünden, Sokht gibi Moskova’ya göreceli olarak daha bağlı olan insanların bile nefretleri uyandırıldı. Olimpiyatların açılışından bir gün sonra Kavkazsky Uzel ile olan bir söyleşisinde Sokht, açılış seremonisinde Çerkes unsurlarının yokluğunun kendisini “şoke ettiğini ve dehşete düşürdüğünü” söyledi.

Seremoni, sanki Soçi Bölgesini ziyaret eden mitolojik Arganotların, hemen sonra, 18. Yüzyılda Deli Petro tarafından takip edildiği gibi bir durumu takdim etmiştir. Sokht söyle söylemişti ; “Bu ,Dmitry Kozak’ın (Soçi Olimpiyatları’ndan sorumlu Rusya başbakan yardımcısı) yakın zamanlarda, Soçi’de Uluslararası Çerkes delegasyonu ile yapılan toplantıdaki beyanlarının geri planına karşı özellikle hayrete düşürücüdür. Kozak, toplantıda, Olimpiyatların açılış seremonisi detaylarını açıklayamayacağını fakat Çerkes kültürünün etkili bir şekilde sunulacağını söylemişti” .

Çerkes aktivist, açılış seremonisinin, Kafkasyalılara ve Çerkeslere yönelik nefretin, devlet politikasının bir parçası haline gelmiş olduğu gerçekliğine şahitlik ettiği sonucuna ulaşmıştı. Krasnodar Bölgesi eski vali yardımcısı Ruslan Gusaruk, Rusya yönetiminin, Çerkeslerin olimpiyatların açılış seremonisine dahil edileceği şeklindeki kendi sözünden, tam anlamıyla vazgeçmiş olduğunu teyit etti (http://www.kavkaz-uzel.ru/articles/237880/).

Gerçekten de, Ekim ayında Soçi’de Çerkeslerle yapılan bir toplantıda Kozak, Çerkes kültürünün Olimpiyatlarda geniş bir şekilde temsil edileceğine söz vermişti. Kozak, ayrıca, birçok etnik Çerkes’in mukim olduğu Ürdün için vize gereksiniminin kaldırılmasını, yönetimin düşünmekte olduğunu açıklamıştı (http://www.kavkaz-uzel.ru/articles/231844/).

Aralık ayında, Rusya güvenlik güçleri, bir düzine kadar en tanınmış Çerkes aktivisti sorgulamak için Krasnodar’da toplamıştı. Aktivistler daha sonra serbest bırakılmıştı. Olimpiyatların açıldığı gün olan 7 Şubatta, bir grup Çerkes, Soçi Olimpiyatları’na karşı, Kaberdey-Balkar-Nalçik’te, “Soykırım Toprağı Soçi” sloganı altında protesto gösterisi düzenlemişti. Düzinelerce protestocu gözaltına alınmış ve daha sonra gözaltına alınanların çoğu salıverilmiş, bir kaçı ise gözaltında kalmaya devam etmişti. Çerkes aktivistler, Kaberdey-Balkar başkanı Yuri Kokov’a, barışçıl göstericilere karşı polis tarafından yapıldığı iddia edilen kötü muameleler için bir soruşturma açılması talebinde bulunmuşlardı.

Otoriteler aynı zamanda, Nalçik protestosunda sadece seyirci olduklarını söyleyen, Suriye’den üç Çerkes öğrencinin sınırdışı edilmesi emri vermişti. Sivil organizasyon Perit’in temsilcisi Beslan Khagazhei, Kavkazsky Uzel’e; “Biz onların,sadece yanlış zamanda ve yanlış yerde olmaları nedeniyle, Rusya’dan, savaş halindeki Suriye’ye sınırdışı edilerek böylesine zor bir duruma terkedileceklerini tahmin ediyorduk, bu durum oldukça adaletsizdir ve insanlık dışıdır” dedi (http://www.aheku.org/news/society/5578).

Başkan Putin’in, Çerkesler limanı’ndan kaynaklanan şikayet sebeplerini reddeden demeci dikkate alındığında, Rusya yönetiminin, Çerkes aktivistler üzerindeki baskısının artması beklenmektedir. Putin’in sözlerini tasdik etmek amacıyla, görünüşe göre Rusya otoriteleri, Çerkesler arasında sesi en fazla yükselen muhalifleri taciz etmeyi ve yok etmeyi hedeflemiştir. Moskova bu hedefi göreceli olarak daha kolay tutturabilse de, Moskova ve Çerkesler arasındaki ilişkiler uzun vadede muhtemelen bozulmaya devam edecektir.

Kaynak: http://www.jamestown.org/single/?tx_ttnews%5Btt_news%5D=41974&tx_ttnews%5BbackPid%5D=7&cHash=cb35a3f466f4020e028bc34481cde609#.UwUFcrlWHDd

Çeviri: Karden Murat

Cherkessia.net, 19.02.2014