Abhazya’da Rus diplomatı Dmitry Vişerneva ve eşi Olga Vişernevoy’nın bir suikast sonrası öldürülmesi Abhazya’da siyasilere dönük gerçekleştirilen suikastler açısından bir ilkti. Siyasetçilerin, sivil toplum kuruluşu çalışanlarının, bağımsız insan hakları savunucularının öldürülmesine pek de yabancı olmayan bir coğrafya için bu durumun farklılığı bu sefer namlunun bir Rus yetkilisine yönelmesiydi.

Sabah 8 sularında evinden çıkıp arabasına binmek üzereyken öldürülen Rus diplomat ve eşinin ölümü üzerine yapılan açıklamalarda, bu suikastin Abhazya’ daki huzur ve barış ortamına dönük olduğu dile getirilmişti. Ayrıca Abhaz yetkililer bu suikastin araştırılıp, sorumlularının cezalandırılması için kararlı olduklarını en üst düzeyde ifade ettiler. Bunun üzerine 11 Eylül günü Rusya’ dan bu olayı araştırmak için Rus uzmanlar gelerek soruşturmayı Abhaz yetkililerle ortak yürütmeye başladı.

Suikastin hemen sonrasında ortaya atılan iddialarda akla gelen ilk sebep, Rus diplomatın Elçilik’ te ki görevi dolayısıyla suikastin gerçekleştirildiği yönündeydi. Rus diplomatın görevi, Rus pasaportu ile ilgili sorunlar ve Rus vatandaşlarının Abhazya’ dan emlak edinmesi işlerine dönüktü. Suikastin Abhazya’ da bulunan çıkar grupları, mafya vb yapıların emlak edinimi ile ilgili bir sorun üzerine gerçekleşmiş olması ihtimalinden bahsediliyordu.

Abhazya’da bunlar olurken 13 Eylül günü Batum’ da sıradan bir evrak kontrolü sırasında Gürcü polisi ile sorun yaşayan Çeçenya uyruklu Yusuf Lakayev ve arkadaşları polisle çatışmaya girdiler. Çatışma sonucunda Yusuf Lakayev yaralı ele geçirildi. Gürcü yetkililer ilk açıklamalarında yakalanan kişinin Kafkasya Emirliği’ ne bağlı olduğunu, zanlının yanında ele geçirilen materyallerin Soçi Olimpiyatları’ na yapılacak bir saldırı hazırlığı ile ilgili olduğu açıkladı. Ayrıca Lakayev ve arkadaşlarının Türkiye’ye yasadışı yollarla geçmek üzereyken yakalandığı da söylenenler arasındaydı. Gürcistan mahkemeleri 16 Eylül’ de Lakayev’ in tutuklu yargılanmasına karar verdiler.

Abhazya Genel Savcılığından Açıklamalar

Abhazya Genel Savcılığı’ndan yapılan açıklamada diplomat ve eşine dönük saldırıyla ilgili çeşitli ayrıntılar paylaşıldı. Suikastin işlendiği mahalde patlamayan IED türü patlayıcı ele geçirildiği, tanıkların ifadelerine başvurulduğu, bunların neticesinde yapılan incelemelerde zanlının dairesine ulaşıldığı belirtildi. Savcılık soruşturma sonucunda yaptığı açıklamada ise suikasti gerçekleştiren kişinin Yusuf Lakayev olduğunu söyledi. Aynı açıklamada Lakayev’in olay yerinde bıraktığı parmak izi vb kanıtlarla Lakayev’ in dairesinde yapılan incelemelerde ele geçen doku örneklerinin eşleştiği bildirildi.

Savcılık açıklamasında ayrıca Gürcü medyasından Lakayev’ in tutuklandığının öğrenildiği, bunun üzerine Rusya Federasyonu ve Abhazya’nın uluslararası anlaşmalar gereği, zanlının iadesi yönünde girişimleri başlatacağı belirtilmişdi.

Abhazya Başbakanı Christian Bjaniya ise Lakayev’in yasadışı silahlı gruplarla ilişkili olduğu yönünde ellerinde net kanıtların olduğunu söyledi.

Lakayev’in Avukatının Açıklamaları

Lakayev’in avukatı müvekkilinin Grozni sakini bir Rusya Federasyonu vatandaşı olduğunu, 25 yaşında olduğunu, illegal silahlı örgüte üye olma suçundan ceza aldığını, 2011 yılında Açhoy Martan mahkemesi tarafınca serbest bırakıldığını açıkladı. Lakayev’in avukatı ayrıca müvekkilinin 13 eylül günü Batum polisi tarafından evrak kontrolü sırasında çıkan çatışma sonucunda göz altına alındığını da kabul etti. Lakayev ise girdiği çatışmanın ardından 16 Eylül günü Batum mahkemesince tutuklandı.

Lakayev’in avukatı müvekkilinin Abhazya’daki suikastle ilişkilendirilmesi konusunda kapsamlı bir yorum yapmaktan kaçınıyor. Ancak Lakayev’in avukatı Gürcü polisinin müvekkiline bu olayla ilgili soru sormadığını belirterek Lakayev’e yöneltilen suçlamaların yasadışı bir şekilde Gürcistan’a giriş yapması, ruhsatsız silah taşıma, polise mukavemet ve polise saldırı fiilerinden olduğunu açıkladı. Avukat, müvekkilinin polise saldırıda bulunmadığını, kendisini korumak amacıyla silahını kullandığını ve bunun meşru müdafaa kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini ifade ediyor.

Gürcü savcılığının açıklamaları

Gürcü savcılığı yaptığı açıklamada Rus makamlarıyla işbirliği yapmaya hazır olduklarını belirterek Lakayev konusunda Rusya’ dan resmi bir iade talebi gelmediğini belirtiyor. Gürcistan geçtiğimiz günlerde Soçi olimpiyatlarının güvenliğinin sağlanmasında Rusya ile işbirliği niyetlerinin olduğunu belirten bir açıklama yapmıştı. Savcılık açıklamasında ayrıca 9 Eylül günü Lakayev’in Abhazya sınırından yasadışı bir şekilde Gürcistan’a giriş yaptığının tespit edildiğini de açıkladı.

Gürcü uzmanlar şüpheli

Gürcü siyasi uzmanlar soruşturmanın açık bir şekilde yürütülmediğini belirterek Lakayev’in 2 veya 3 Eylül gibi Gürcistan’a giriş yaptığı yönünde bilgilerin mevcut olduğunu söylediler. Uzmanlar analizlerinde Abhazya’daki suikastin emlak meseleleri ile ilgili olabileceği ihtimalinin güçlü olduğunu düşündüklerini de dillendiriyorlar.

Gürcü kamuoyunda ise Lakayev olayının Gürcü ve Rus istihbaratları arasındaki ilişkinin yeni bir boyutu olduğu yönünde bir inanç hakim. Gürcü polisinin Lakayev’in Soçi olimpiyatlarına dönük saldırı hazırlığında bulunduğunu belirtmesi de kamuoyunda bu algıyı güçlendiren etkenlerden.

Kommersant gazetesi ise yaptığı haberde Lakayev operasyonunun Rus istihbaratı ile birlikte planlandığını, Gürcü polisinin yaptığı açıklamada ifade edildiği gibi rutin bir kimlik kontrolü sırasında gerçekleşmediğini kanıtlayan çeşitli bilgilerden bahsetti.

Suikastin anlamı

Soçi olimpiyatlarına az bir zaman kala bölgenin hareketlenmesi, Rusya’nın güvenlik politikalarını bahane ederek bölgenin siyasal yaşamını düzenlemesi açısından yeni fırsatlar sunuyor. Rusya Kafkasya’ yı Ortadoğululaştırarak yani istikrarsızlaştırarak yönetmeyi kafasına koyalı yaklaşık 20 yıl oldu. Rusya, Soçi olimpiyatlarına dönük Çerkes muhalefetini de bir şekilde kriminalize etmeye çalışarak yahut kriminal hareketlerle yan yana göstererek Soçi öncesinde ve sonrasında bölgede girişeceği operasyonlara da meşruiyet arıyor.

Abhazya’da gerçekleşen suikasti böyle bir kontekse yerleştirmeden anlamak mümkün değil. Gürcsitan’ın ise Rusya ile ilişkileri eski haline döndürme iradesi bilinen bir gerçek. Bu iradelerini Tiflis’teki iktidar değişikliği sonrasında sık sık ifade ediyorlar. Suikast ve onu izleyen süreçte yapılan farklı yorumlar bu işbirliği iradesinin ne boyutta gerçekleşmeye başladığı hakkında insanların düşünmesine sebep oluyor. Öte yandan Kafkasya Emirliği’ nin yaptığı açıklamalarla Soçi’ yi ve olimpiyatları hedef listesine koyduğu sır değil, bu yönde girişimleri muhtemelen olacaktır ancak genel kontekse baktığımızda Kafkasya Emirliği’ nin şiddete karşı şiddeti meşrulaştırıcı bir araca döndüğünü yakın dönem Kafkasya tarihinden bilmekteyiz. Kısa bir zaman içerisinde gerçekleşen bu olaylar neticesinde Abhazya’ da ve Kafkasya’ da Rusya’nın güvenlik politikası olarak yeni bir cadı avının başlatılarak olayla ilgili ilgisiz muhaliflerin sıkıntıya düşeceğini tahmin etmek zor değil. Sonuç olarak Rusya’nın genel Kafkasya perspektifinde yeni bir şey yok.

www.kafkasyaforumu.org