Stavropol, Rusya – Şehrin emniyet müdürlüğü önünde mor şapka ve altın işlemeli atkı takmış bir Ortodoks papaz, bir adamdan diğerine geçip haç öptürüyor ve yüzlerini kutsal suyla ıslatıyor. Bir zamanlar Rus Çarlığı için sınırların güvenliğini sağlamış ateşli süvariler olan Rus Kazaklarının şehir devriyesi için polisin saflarına katılmasıyla, yeni bir dönem daha başlıyor. Devlet Başkanı Vladimir Putin, ülkeye net biçimde yeni bir yönelim gösterdi: Muhafazakâr, milliyetçi bir ideolojinin geliştirilmesi. Bunun bir tür maskotu olarak ortaya çıkan Rus Kazaklarının arkasındaki destek giderek büyüyor. Buralarda Rus Kazaklarına cesaretleri ve modernite öncesinin şeref anlayışına sahip olmaları yüzünden saygı duyuluyor ama aslında şöhretleri, Türkler, Yahudiler ve dağlık bölgelerde yaşayan Müslüman halklara karşı kampanyaların da dahil olduğu çarpışmalara ve başlarına buyruk biçimde yasadışı şiddet uygulamalarına dayanıyor.

Bugünlerde Rus Kazağı üniformalı adamları, Rusya’nın her yerinde, yeniden canlanan bir kilisenin bayraktarları olarak sergi, müze ve tiyatrolara tehditkar baskınlar düzenlerken görebilirsiniz. Ama burada, Rusya’nın güney kanadında yerel liderler, onlara, giderek artan oranda kanun uygulayıcılığı rolü sunuyor ve bazı durumlarda genelde Kafkasya Müslümanı olan etnik azınlıkların uzun zamandır Ortodoks Slavların hükmettiği topraklara akışına set çekme görevi veriyor. Terek Kazak Ordusu’nun güvenlik komutanı olan kurmay yüzbaşı Vadim Stadnikov, “Biz onlarla dip dibe yaşadık, bazen onlarla savaştık ve muhtemelen onları Moskova’daki Ruslardan çok daha iyi anlıyoruz. Burada güce saygı gösterilir” diyor.

Ancak şiddet dolu sahneler, bela çıkma potansiyeline işaret ediyor. Bu ay bir Kazak şefi, rehineler alan sarhoş bir adamı tutuklamaya çalışırken vurulup öldü. Şefin cenazesinde, 16’ncı yüzyıldan kalma manzaralar yaşandı, kamçı ve kılıç kuşanmış kızıl ceketli Kazaklar, binicisiz bir atın peşi sıra sel olup aktı. Ardından üst düzey bir yetkili, devletin Rus Kazak devriyelerine, öldürmeyen ama yakın mesafeden ağır yaralayabilen travmatik silahlar taşıma yetkisi vermesi zamanının geldiğini söyledi. Tarihçiler hâlâ Rus Kazaklarının kim olduğunu tartışıyor: Kaçmayı başarmış kölelerin torunları mı yoksa Tatar savaşçılar mı? Kendi başlarına bir etnik grup mu yoksa atlı bir toplumsal sınıf mı? Kesin olan, Rus Kazaklarının çarlık adına güneyin sömürgeleştirilmesinde önemli rol oynadığı. Bolşevikler ise ‘Kazaksızlaştırma’ adını verdikleri bir süreçle on binlercesini sürdü ama vahşi ve hür Kazak imgesi, Rus imgeleminin halen ayrılmaz bir parçası. Stavropol krayı nüfusunun yüzde 81’i etnik Rus ama nüfusa oranları onlarca yıldır düşüşte. Bu hızlı değişim bazı etnik Rusları rahatsız ediyor. 42 yaşındaki Gennadi A. Ganopenko, “Öyle homojen bir şehirde büyüdüm ki, Rusça olmayan bir dilin kulağa çalınması bile hırgür sebebiydi. Eskiden burası Kafkasya’nın kapısıydı. Biz kapıyı açtık ve kapı menteşelerinden çıktı” diyor. Rus Kazaklarının dirilişiyle bu eğilimin yavaşlaması umuluyor.

Geçen yaz, daha batıdaki Krasnodar krayının valisi Aleksandır N . T kaçev, S tavropol krayındaki komşularını, “O kadar çok Müslüman yerleştirdiniz ki Ruslar kendilerini evlerinde hissedemez oldu” diye fırçaladı. Bölgenin geleneksel ‘etnik filtre’ işlevini artık yerine getiremediğini söyledi. Bin Rus Kazağından maaşlı devriye gücü oluşturduğunu ve bu gücün yetkisinin polis gibi yasalarla sınırlı olmayacağını ilan eden Vali Tkaçev, bunu “sizin yapamadığınızı bir Kazak yapar” diye gerekçelendirdi. Rus Kazaklarına resmi desteğin artışı bazı Müslümanları huzursuz ediyor. Z eynuddin A zizov, R us Kazaklarıyla ilgili “Bir sınıf ayrıcalıklı hale getiriliyor’. Niye Rusya’nın tüm halklarını desteklemiyorlar? Niye sadece bu ufak sınıfı destekliyorlar?” diye soruyor. Azizov, Stavropol krayının doğu ucundaki köylerin çoğunluk halkı olan Dağıstanlıları temsil ediyor. Bölgedeki Rus Kazaklarının bazısının eski dostları olduğunu söyleyen Azizov, “Diğerleri ise canları ne isterse yapabileceklerini hissediyor” diye ekliyor.

ELLEN BARRY

sabah.com.tr

New York Times