Haber / Putin Memorial Örgütünü Yok Ediyor
15:11 16 October 2014

Nobel Barış Ödülü sahibi Andrey Sakharov’un himayesinde 1989 yılında kurulan Memorial örgütü komünizm dönemindeki baskıların teşhir edilmesine ve günümüz Rusya’sında ayrımcılıkla mücadeleye öncülük etti.

Özellikle Kafkasya’daki İnsan Hakları İhlallerinin dünyaya duyurulmasında çalışmaları ile dikkat çeken Memorial’ın Çeçenya çalışan Natali Estemirova 2009 Temmuz’un da öldürülmüştü. Bu olayın ardından Çeçenya ofisini kapatan örgüt Çeçenya başta olmak üzere özelde Kafkasya genelde ise Rusya’daki İnsan hakları İhlallerini takip etmeye devam ediyor.

En son Rusya’nın Kırımı işgali ve ardından Ukrayna’yı işgal etme girişimini takip etmesi ile sesini duyuran örgüt Rusya Devleti’nin sabrını taşırmışa benziyor.

Rusya Adalet Bakanlığı Yüksek Mahkeme’den Memorial’ı kapatmasını istiyor.

Konu ile ilgili cherkessia.net’ten Ömer Aytek Kurmel Özgürlük Radyosu’nda yayınlanmış iki önemli yazıyı Türkçe’ye çevirdi;

 

Memorial’ın Rusya İçin Yaptığı (ve Yapmaya Devam Ettiği) Beş Önemli Şey

Daisy Sindelar (Özgürlük Radyosu)

Rusya Adalet Bakanlığı Yüksek Mahkeme’den ülkenin en eski ve tanınmış insan hakları örgütü Memorial kuruluşunu kapatmasını istedi.

Nobel Barış Ödülü sahibi Andrey Sakharov’un himayesinde 1989 yılında kurulan Memorial örgütü komünizm dönemindeki baskıların teşhir edilmesine ve günümüz Rusya’sında ayrımcılıkla mücadeleye öncülük etti.

Grubun en hayati başarılarından bazıları :

1. Büyük Terörün Çapının Teşhiri

Memorial örgütünün kuruluş amacı 15 ila 20 milyon insanın ölümüne sebep olan Sovyet totaliterliğinin suçlarını tanıtmak ve belgelemekti. Memorial 1990 yılında siyasal baskıların kurbanları için bir anıt dikerek işe koyuldu. Beyaz Deniz üzerindeki Solovetski Adaları’nda bulunan bir Sovyet çalışma kampından getirilmiş kaya parçası olan Solovki Taşı Lubyanka Meydanı’nda bulunuyor. Bu meydan KGB’nin ve ardılı FSB’nin merkezine ev sahipliği yapıyor. Memorial ayrıca 1991 yılında siyasal baskı kurbanlarının aklanmasını sağlayan yasanın geçmesinde ve her yıl 30 Ekim’in anma günü olmasında önemli rol oynadı. Grup çok sayıda Rus ve başka uluslara mensup insanın komünist rejimde ölen veya kaybolan yakınlarının kaderini öğrenmesine yardımcı oldu. 2.65 milyon isim barındıran ve 20 küsur yılda oluşturulan sistem ülkede kurbanlarla ilgili en kapsamlı veri tabanı kabul ediliyor. 2008 yılında Memorial ögütünün St. Petersburg bürosuna baskın düzenleyen polis grubun dijital arşivinin tamamına el koydu. Veri tabanı daha sonra yeniden oluşturuldu.

2. Kuzey Kafkasya’da Savunucuların Savunulması

Memorial’ın 1991 yılında açılan İnsan Hakları Merkezi Kuzey Kafkasya’da önde gelen insan hakları gözlemcilerinden biri oldu. Grozni bürosu 2000 yılında açıldı. O dönemde binlerce sivil hem Rus federal güçleri hem yerel milis grupları tarafından kaçırılıyor, işkence görüyor ve “süpürme” operasyonlarının kurbanı oluyordu. Memorial aktivist ve yönetim kurulu üyesi Natalya Estemirova’nın 2009 yılında öldürülmesinden sonra Grozni bürosunu kapatmak zorunda kaldı. Estemirova “yüzlerce” adam kaçırma ve cinayet vakasını bizzat araştırıyordu. Memorial İnsan Hakları Merkezi başkanı Oleg Orlov’a Çeçen lider Ramazan Kadirov’u Estemirova cinayetini planlamakla suçladığı için iftira davası açıldı. Orlov beraat etti. Memorial bağımsız seslerin çıkmadığı Çeçenya’da neredeyse günü gününe yayınladığı bültenlerle Kuzey Kafkasya’daki insan hakları ihlallerini duyuruyor. Bunların arasında Çeçenya’nın son aktivistlerinden Ruslan Kutayev’in kısa süre önce tutuklanması ve dövülmesi de var.

3. Geçmişin Canlı Tutulması

“Asla unutma” demek kolay. Yapmak ise başka bir şey. Stalin’in siyasal mirasının popülarite kazandığı bir dönemde Memorial halkın eğitilmesini misyonunun önemli bir parçası kabul ediyor. Totaliter rejim tarafından işlenen suçlara ilişkin çok sayıda filme sponsor olmasının yanında Memorial Moskova’nın Lubyanka bölgesine düzenli olarak “terör turları” düzenliyor. Böylece katılımcılara Sovyet gizli polisinin sistematik gaddarlığı ve Putin Rusya’sının geçmişin baskılarından dolayı hesap vermediği hatırlatılıyor. Özgür Avrupa Radyosu/Özgürlük Radyosu Rusça Servisi mensubu İvan Voronin kısa süre önce Memorial rehberi Pavel Gnilorybov’un Lubyanka mahallesi turuna katıldı.

4. Yabancı Düşmanlığıyla Mücadele

Memorial 2003yılında ayrımcılıkla mücadele merkezinin (ADC) açıldığını ilan etti. Merkezin öncelikli görevi Rusya’da yaşayan Romanların haklarını savunmaktı. ADC Memorial tarafından yayınlanan ilk bültende St. Petersburg kentinin Puşkin bölgesinde bir ilk öğretim okulunun açıldığı duyuruldu. Okul kültürel çeşitlilik ilkesi temelinde kurulmuştu ve kadrolu psikoloğunun yardımıyla Roman çocukları başarıyla okutuyordu. Grup süreç içinde Orta Asyalı ve Kafkasyalı göçmen işçilerle de ilgilenmeye başladı. Petersburg’da bulunan merkez Birleşmiş Milletlere sunduğu 2012 tarihli çalışmada polisin Romanlar ve göçmenlere rutin olarak işkence yaptığını iddia etti. Savcılar bu raporu bahane ederek 2013 yılında ADC Memorial’a dava açtılar. Memorial kendini yabancı ajanı olarak tescil ettirmediği için kapatılmak istenen ilk Rus STK’sıydı. Merkez faaliyetlerine devam ediyor.Rusya’nın Kırım’da etnik Tatarlara uyguladığı baskılara ve Rusya’da yapılacak 2018 FIFA Dünya Kupası öncesinde futbolda ırkçılığa ilişkin yuvarlak masa toplantısı düzenlemeye odaklanıyor.

5. Muhaliflere Destek

Memorial kurulduğu günden beri Rusya’da ve post-Sovyet ülkelerde hapsedilmiş muhaliflere yasal ve manevi destek verdi. Bu isimlerin arasında Mihail Hodorkovski, Aleksey Navalni ; BelarusluAles Byalyatski ; Andrey Barabanov, Aleksei Gaskarov ve 2012 Bolotnaya Meydanı protestolarının diğer katılımcıları var. Memorial ayrıca durumlarını yakından izlediği siyasal mahkumlar listesi (son olarak Ukraynalı pilot Nadiya Savchenko eklendi) tutuyor. Bunun dışında Rusya Devlet başkanı Vladimir Putin’e yazılan açık mektuplarda Ukrayna’daki savaşa karşı çıkma sebepleri belirtildi.

Rusya’da De-Stalinizasyon’un Yenilgisi : Putin Memorial Örgütünü Yok Ediyor

Vitaliy Portnikov (Özgürlük Radyosu)

1980’lerin sonunda ve 1990’ların başında Moskova’da Stalinist baskıların kurbanları için “Bellek Haftaları” düzenlendiğini çok iyi hatırlıyorum. Bu dönemde gerçek bir de-Stalinizasyon süreci yaşanıyordu. İlk de-Stalinizasyon Kruşçev’in yumuşama dönemine denk gelmiş ama süreç parti ve devlet görevlilerine yapılmış olan baskıların kınanmasıyla sınırlı kalmıştı. Ne var ki Bolşevik rejiminin insanlıktan nasibini almadığı, milyonlarca bireyi, tümüyle sosyal sınıfları ve ulusları yok ettiği ancak 1990’larda dile getirilebildi.

Memorial (“Uluslararası Tarihsel, Eğitsel İnsan Hakları ve Hayır Derneği” – Ed.) o dönemde kuruldu. Sovyetler Birliği tarihinde ezilenlerin ilk örgütüydü. İlk başkan AndreySakharov’du ve aktivistleri arasında Rusya için gurur kaynağı olan insanlar vardı. Aynı dönemde diğer Sovyet cumhuriyetlerinde de başka Memorial dernekleri kuruldu. Sovyetler Birliği’nin çöküşünden sonra farklı ülkelerdeki Memorial dernekleri arasında çatışma olmadı. Bu dernekler dünün ve bugünün kötülükleriyle savaşılması gerektiğine inanan insanlardan oluşuyordu.

Temmuz 2009’da Memorial çalışanı NataliaEstemirova Grozni’de öldürüldü. Bu ölüm –Kremlin tarafından Kadirov sülalesinin merhametine bırakılan- Çeçenya’nın Rusya’daki devlet terörünün ilk uygulama alanı olduğunun yeni bir kanıtıydı. Devlet Başkanları Dmitri Medvedev ve Ramazan Kadirov cinayeti kınadılar. Suçlu bugüne kadar bulunmadı. MemorialÇeçenya’daki faaliyetlerini sınırladığını açıklasa bile, militarizm ve suç örgütlerinin tahrip ettiği cumhuriyette, yetkililer tarafından işlenen suçları ve insan hakları ihlallerini izlemeye devam ediyor. Örgüt önceki aylarda Ukrayna’nın işgal edilmiş bölgeleri Kırım ve Donbas’ta insan hakları ihlallerini izlemeye başladı.

Kremlin’in sabrını taşıran herhalde bu oldu. Rusya Adalet Bakanlığı Yüksek Mahkeme’den Memorial örgütünü kapatmasını istedi. Rusya’da bir süredir yargı sistemi olmadığı ve benzer kararlar bizzat Putin tarafından alındığı için kuşkuya yer yok : KGByöneticisi çağdaş Rusya’da KGB mirasıyla savaşan ve insan haklarını koruyan kurumla hesaplaşmayı kafasına koymuş.

Rusya’da de-Stalinizasyon yenilgiye uğramıştır.

cherkessia.net

 

Comments are closed.

HABER / En Çok Okunanlar