Abhazya’nın son fiili devlet başkanlığı seçiminin sonucunu tahmin etmek mümkündü. Mayıs ayındaki devrimle gücü ele geçiren muhalefet zaten ülkeyi yönetiyordu. Diğer yandan muhalefetin seçim kampanyası başındaki davranışları seçmenler tarafından benimsenmedi. Ancak seçim günü (24 Ağustos) yaklaştıkça muhalefetin aldığı destek arttı.
Seçimin iki favorisi olacağı en baştan belliydi : Aslan Bjanya ve Raul Hacımba. Her iki adayın arkasında çoğunlukla Abhaz-Gürcü Savaşı gazilerinin oluşturduğu en güçlü siyasal partileri vardı. Eski Başkan Aleksandr Ankvab’ı desteklemiş olan Amtsahara Partisi’nin Aslan Bjanya’nın arkasında durması Bjanya’nın Ankvab’ın halefi olduğu söylentilerine yol açtı. Raul Hacımba ise Aruaa Partisi’nin desteğini aldı.
Seçimin Kesin Galibi
Bu seçimde herkesin sorduğu soru devrik Başkan Ankvab’ın destekçilerinin siyasal güçlerini koruyup koruyamayacaklarıydı. Bu soru ilk sonuçlar açıklanıncaya kadar herkesin zihnini işgal etti. Abhazya Merkezi Seçim Komisyonu’na göre Raul Hacımba oyların % 50’sini alarak seçimi kazandı, asıl rakibi eski Hizmet Servisi başkanı Aslan Bjanya % 14’den daha az oy aldı. Siyasal analizci Sergey Markedonov’un haklı olarak tesbit ettiği gibi Hacımba bu açık seçim zaferini hem hükümette hem de muhalefette görev yapmasına ; en çok da post-Sovyet Abhazya’nın kurucusu Vladislav Ardzınba’nın halefi olarak görülmesine borçluydu. Buna rağmen dört seçime katılarak Abhazya siyasetinin zirvesine oturabildi.
Ayrıca, Hacımba’nın ekibi Abhaz-Rus işbirliğini daha da ilerletecek yeni ve kabul edilebilir bir model vadederek muhalefetin protesto gösterileri esnasında Moskova’nın da güvenini kazandı. Rusya Abhazya’daki siyasal krizde resmi olarak taraf olmasa bile, kamplaşmanın başından itibaren sessiz varlığı güçlü şekilde hissedildi. Bunun en çarpıcı örneği iki önemli Rus siyasetçinin Mayıs ayında kriz sürerken yaptığı ziyaretti.
Rusya’nın Etkisi
Rusya’nın etkisi seçim kampanyası boyunca da hissedildi. Tüm adaylar kampanya konuşmalarında Rusya ile daha fazla ekonomik ve askeri bütünleşmeye gidilmesi ; Gürcistan sınırının kapatılması ; yolsuzlukla mücadele edilmesi veekonomik kalkınmaya önem verilmesi gerektiğini savundular. Abhazya’nın gelecekteki statüsü meselesi yine dokunulmazlar arasındaydı. Tüm adaylar fiili bağımsızlığın korunmasını desteklediler.
Hacımba 2 milyar rubleyi (33 milyon avro) aşan Abhazya’nın artan dış borcuna ve yolsuzlukla mücadeleye vurgu yaparak rakiplerini alt etti. Abhazya’nın fiili bağımsızlığının dünyada tanınması konusunda bile muhalefet öndeydi. Devlet başkanlığına vekalet eden Valeri Bganba seçimlerden önce Belarus ve Kazakistan’dan Abhazya’nın bağımsızlığını tanımalarını istedi.
Muhalefetin Moskova’nın iznini almadan böyle cesur bir girişimde bulunmayacağı belliydi. Ama şu da çok açık ; Belarus lideri Alyaksander Lukaşenka ve Kazak mevkidaşı Nursultan Nazarbayev Sohum’un başvurusundan memnun olmadılar. Çünkü ikisi de Rusya’nın siyasal hırslarının bedelini paylaşmak istemiyor : ikisi de dünya piyasalarında faaliyet gösteriyor. Avrasya projesine katılan taraflar arasında çok açık bir çıkar çatışması yaşanıyor.
İki Kilit Soru
Seçim sonucu iki kilit soru doğurdu. Birincisi, Abhazya’daki hükümet değişikliği iç politikayı nasıl etkileyecek ? İkincisi, şimdi öncelik halini alan Rusya ile bütünleşme süreci Sohum’un iç ve dış politikası üzerinde nasıl bir tesir yaratacak ?
Aleksandr Ankvab’ın hükümetteki çok sayıdaki çalışma arkadaşının görevden alınması kesin görünüyor. Diğer yandan, bir çatışmaya meydan vermemek için eski devlet başkanının destekçileriyle belli konularda uzlaşılması gerekiyor.
Raul Hacımba’nın seçim kampanyasında yaptığı açıklamalardan yola çıkılarak, yeni hükümetin ilk icraatinin Rusya sınırındaki denetimleri gevşetmek olacağı söylenebilir. Bu durumda İngur nehri boyunca uzanan Gürcistan sınırı kapatılacak veya kontroller sıkılaştırılacak. Hacımba’nın listesindeki başkan yardımcısı adayı Vitali Gabniya’nın demeçleri Moskova ile mali ilişkilerde yeni bir dönemin ipuçlarını veriyor ; parasal yardımın yerini doğrudan yatırım alacak. Bu durumda toprak mülkiyeti yasası liberalleşecek. Ama Hacımba’nın ekibi yabancılara toprak satışı yasağını destekleyen Abhazya kamuoyunu değişikliğe ikna edebilecek mi ?
Hacımba başkan adayı olduğu dönemde Caucasus Times gazetesine verdiği bir söyleşide Rusya’nın Abhazya’dan hukuk reformu beklediğini, Rus yatırımlarının etkin biçimde korunmasını istediğini ve yakından izlenmelerini talep ettiğini açıklamıştı. 29 Mayıs tarihli söyleşiye şu sözlerle başlamıştı : “Rus tarafı mevcut planımızla ilgili olarak üzerinde anlaşılan adımların atılmasında bize yardımcı olmaya devam edecek. Ama aynı zamanda Abhazya’ya yatırımı iki taraf için de cazip hale getirmek gerekiyor. Yatırımların potansiyel gücünü artırmak için açık yasalarla onlara güvence vermeliyiz. Her yatırımcı Abhazya hükümetinden yatırımının değer kazanmasını bekler. Daha çok işbirliği fırsatı doğması için yatırımları daha yakından izlemeliyiz”.
Gürcüler Sorunu
Abhazya önderliğinin acil çözüm bulması gereken bir başka konu fiili devletin etnik Gürcü nüfusuna pasaport vermesiyle ilgili. Yeni başkan da yabancı uyrukluların Abhazya’da yaşama hakkını düzenleyecek bir hukuk reformunun gerekli olduğunu görüyor. Abhazya’daki etnik Gürcülere iki seçenek sunulacak : yabancı uyruklu olarak (Gürcistan yurttaşlığını koruyarak) Abhazya’da yaşamaya devam etmek veya Gürcistan tebaasından çıkarak Abhazya uyruğuna girmek. Hukuk reformu süreci sadece başlatacak ; Gürcistan’la diplomatik ilişkilerin yokluğunda bu yasaların nasıl uygulanacağı bir soru işareti. Üstelik salt Gürcistan sosyal hizmetler ve mali makamları gibi açık istihbarat kaynaklarına dayanılarak bir Abhazya yurttaşının aynı zamanda Gürcistan yurttaşı olup olmadığının belirlenmesi insanların pasaportlarını iptal etmek için yeterli bir kıstas değil.
Seçimden zaferle çıkan muhalefet bir dizi karmaşık sorunu devraldı. Seçim kampanyası esnasında gündeme taşıdığı konular sayesinde başarılı oldu. Gabniya-Hacımba ikilisinin seçim öncesi ajandasından uzak durması imkansız görünüyor. Abhazya’da gerçek bir iktidar değişikliğine yol açan muhalefet çıtayı kendisi için çok yükseltti. Ankvab’la ilgili görüşleri ne olursa olsun, Abhazya kamuoyunun önemli bir kısmı Mayıs’taki devrimi bir darbe olarak algıladı. Yeni önderliğin bunu hatırlamasında yarar var.
İslam Tekushev (Caucasus Times Baş Editörü)
Çeviri : Dr. Ömer Aytek Kurmel
Cherkessia.net, 16 Eylül 2014