Valeria Novodvorskaya’nın ölümünün ardından bile onunla ilgili tartışmalar devam etti.

Rusya’da Sovyet sonrası siyasal muhalefetin belki en taviz vermeyen ve sözünü sakınmayan üyesi Novodvorskaya 12 Temmuz’da Moskova’da 64 yaşında hayata gözlerini yumdu.

Eski oligark ve Rus siyasal mahkum Mihail Hodorkovski şunları yazdı : “O bugüne kadar tanıdığım en dobra ve en samimi insandı. Bizim ancak fısıldayabildiklerimizi o yüksek sesle dile getirirdi. Bizim uzlaştığımız şeylerle o asla uzlaşmadı”.

Başkaları, mesela gazeteci ve siyaset yorumcusu Aleksandr Grishin onu hayırla yadetmiyordu.

Grishin yüksek tirajlı “Komsomolskaya pravda” gazetesinin 13 Temmuz sayısında “O doğduğum ülkenin düşmanıydı. Ve şimdi yaşadığım ülkenin. Bir Rusya ve Rus düşmanı öldü. Adanmış, ilkeli ve inatçı” diye yazdı.

Ödün vermez bir serbest piyasacı liberal Batılılaşma yanlısı olan Novodvorskaya hayatının neredeyse tamamı boyunca Kremlin’e muhalif oldu. Henüz ergen iken Sovyet makamlarını eleştirerek başlayan muhalif tavrı Sovyet sonrası dönemde de devam etti. Rus hükümetinin, özellikle de Devlet Başkanı Vladimir Putin dönemindeki, otoriter eğilimlerine saldırdı.

Özgür Avrupa Radyosu/Özgürlük Radyosu Rusça Servisi’ne Eylül 2013’de konuşan Novodvorskaya Putin hükümetini “Çekist cunta” olarak tanımladı. Rusya’nın düzelmesi için gerekli gördüğü çözümler ülkeye hakim olan siyasal hava ile ne kadar farklı düşündüğünü ortaya koyuyordu.

“Rusya önce Batılı bir tercih yapmalı” dedi. “Sonra tevazu içinde okul sırasına oturarak Batılı demokrasilerden ders almalı. Tarihimizin en mutlu zamanı olan [eski Devlet Başkanı Boris] Yeltsin dönemini hatırlamalı ve pankartlarına [Yeltsin döneminin Rusya Başbakanı Yegor] Gaydar’ın ‘Özgürlük, Mülkiyet, Hukuk Devleti’ sözlerini yazmalı. Belki ‘hümanizma’ kelimesini de eklemeli”.

Rus milliyetçisi ve Avrasyacı ideolog Aleksandr Dugin 14 Temmuz’da Facebook sayfasında Novodvorskaya’nın eserini “[Rusya’nın] beşinci ve altıncı kolları için manifesto” olarak tanımladı.

‘Kahrolsun Sovyet İktidarı !’

Sivri dilli yayıncı, siyasetçi, sosyal eleştirmen Novodvorskaya 1950 yılında bugünkü Belarus’a bağlı Baranovichi şehrinde doğdu.

5 Aralık 1969’da 19 yaşındayken, bir önceki yıl Çekoslovakya’nın Varşova Paktı kuvvetleri tarafından işgal edilmesini protesto etmek için Kremlin Kongre Sarayı’nın balkonundan üzerlerinde “Kahrolsun Sovyet İktidarı !” yazılı el ilanları attı.

İlk mahkemesinde getirilen kanıtlar arasında Sovyetler Birliği Komünist Partisi’ne hitaben kinayeli bir dille yazılmış orijinal şiir vardı. Şiirin bazı dizeleri şöyleydi :

Teşekkürler parti

Umutsuzlukla dolu gecelerimiz için,

Utanç verici suskunluğumuz için,

Teşekkürler parti.

Suçlu bulunarak bir Sovyet psikiyatri hastanesine yatırıldı. Oradaki deneyimlerini, yaşadıklarını yansıtan bir başlıkla yayınladığı “Çaresizliğin Ötesinde” kitabında anlattı.

Sovyet karşıtı faaliyetlerden dolayı 1978, 1985 ve 1986 yıllarında tekrar mahkum edildi. Siyasal çalışmalarından dolayı bu defa 1990, 1991, 1994, 1995 ve 1996 yıllarında hakkında cezai soruşturmalar açıldı. Ağustos 2008’de, kısa Gürcistan savaşındaki eylemlerinden dolayı Moskova’yı suçladı. 2010 yılında muhaliflerin kaleme aldığı “Putin Gitmeli” başlıklı dilekçeyi ilk imzalayanlar arasındaydı.

Mart ayında Ukrayna’ya bağlı Kırım’ı ilhak etmesi ve Ukrayna’nın doğusundaki eylemleri nedeniyle Moskova’yı eleştirdi.

Rus halkının baskılar karşısındaki suskunluğu Novodvorskaya’nın kariyeri boyunca işlediği bir tema idi. Ölümünden bir hafta önce bloğunda yayınladığı son yazısında bu konuya değinmişti :

“Rus halkı neden susuyor ? Bu Rus halkı değil. Bu, manik depresif kölelerin dünya görüşüne sahip bir kalabalık. Rus halkını ne zaman yığın halinde gördük ? Onu 15 Mart’ta 50.000 kişi Ukrayna için toplandığında gördüm ; bu gösteriyi Sovyet televizyonumuz bugün bile nefretle hatırlıyor. Bu Rus halkı idi. Gerisi Sovyet halkı … İnsanlar Magadan’daki GULAG kamplarına doldurulduğunda neden suskun kaldılar ? ‘Kulaklar’ tasfiye edildiğinde ? Suskun kalmaya alışmışlardı”.

‘Haydi Ruslar !’

Özgür Avrupa Radyosu/Özgürlük Radyosu Rusça Servisi’nde program yapan Ortodoks rahip Yakov Krotov iyi tanıdığı Novodvorskaya’nın “kahramanlıkla dolu özgeçmişini” alkışlıyor.

Krotov “Novodvorskaya’nın siyasal makaleleri ve edebi yazıları içerik ve tutku bakımından çok farklıydı” diyor.

Novodvorskaya Demokratik Birlik ve Batılı Tercih adlı siyasal partilerin kurucusuydu. Aynı zamanda liberal haber dergisi “The New Times” yayın kurulunda görev yapıyordu. Faal bir sosyal medya kullanıcısıydı. Eski Duma üyesi ve Batılı Parti eş-kurucusu Konstantin Borovoi ile canlı video bloğu yayınlıyordu.

16 Temmuz’da Moskova’daki Sakharov Merkezi’nde anma töreni düzenlenecek. Novodvorskaya’nın ölüm haberinin duyulmasının ardından Rus pop şarkıcısı Alla Pugachyova’nın Moskova hayran kulübünden şu tweet atıldı : “Eğer 1 milyon kişi Novodvorskaya’nın cenaze törenine katılır ve evlerine dönmeden orada kalırsa, o zaman Putin’in işi biter. Haydi Ruslar ! ”

Robert Coalson

Kaynak:http://www.rferl.org/content/obituary-novodvorskaya-russia-rights/25456847.html

Çeviri : Dr. Ömer Aytek Kurmel

Cherkessia.net, 17 Temmuz 2014