Hapishane kaçkınlarından ölüm mangaları kuruldu; Çeçenler ve sair aşiretler saldırtıldı; devletin doğrudan emrettiği ilk (first) ve birincil (primary) katliamlar turu böyle gerçekleşti. Ardından, “av mevsimi”nin (the shooting season) açıldığı ve üzerlerindeki olağan kanun koruması kalkan Ermenilerin artık (iki geyik, beş tavşan, on sülün gibi) herhangi bir sayı sınırlaması da olmaksızın “avlanabilir” (fair game) kılındığı mesajı bütün topluma yayıldı. Bu da, kısmen komşular arasınde geçmiş dâvâ ve anlaşmazlıklardan, kısmen fırsatçılıktan, kısmen kıskançlık ve açgözlülükten, kısmen de (özellikle doğu bölgelerinde, Çarlığın Kafkasya’ya inişi sırasında yerlerinden yurtlarından edilip Osmanlı topraklarına göçürülenler arasında) Rusya’yla ve/ya Hıristiyanlıkla ilişkili her şeye ve herkese karşı duyulan nefret ve intikamcılıktan kaynaklanan ikincil, türevsel (secondary and derivative) kandökümlerini tetikledi (resmî ideoloji sadece bu tür “kaza”ları öne çıkarıp “eh, üzücü bazı şeyler olmuştur” diye geçiştirmeye kalkıştığından, bunların ilk ve birincil raund olmadan düşünülemeyeceğini hemen ekleyelim).

Bu cümleler tarihçi Halil Berktay’a ait. Serbestiyet de ki yazısında ABD’de katılacağı bir konferans için hazırladığı sunumu yayınlayan Berktay, Ermeni Soykırımı esnasında İttihat Terakki elitlerinin halkı Ermenilere karşı nasıl kullandığını inceliyor. Çerkeslere dair önemli çıkarsamaların da yer aldığı yazının tamamı için;

http://serbestiyet.com/meaningful-world-soykirim-panelinde-1-soyleyemediklerim-1915te-ne-oldu/