Demokratikleşme paketiyle özel okullarda Kürtçe dahil anadilde eğitimin önü açıldı. Diyarbakır’da KURDİ DER alternatif eğitim modelleri için çalışıyor. Kürtçe ders kitaplarını hazırlayan dernek anadilde ücretsiz eğitim vermek istiyor.
Türkiye’de özel okullarda anadilde eğitimin yolunu açan demokratikleşme paketi geçen ay yasalaştı. Uygulamanın nasıl olacağı henüz netleşmedi. Milli Eğitim Bakanlığı’nın yönetmeliği bekleniyor. Barış ve Demokrasi Partisi’nin (BDP) tabanıysa yönetmeliği beklemeden hazırlıklarını önemli ölçüde tamamladı. Kürtçe ders kitaplarının numuneleri basıldı.
Kitaplar Kurmanci-Zazaki
Kürtçe kitaplar, BDP’nin son günlerde sık sık gündeme getirdiği “Özerkliği inşa edeceğiz” açıklamalarının en önemli ayağı. Ders kitaplarına yönelik çalışmaları Diyarbakır’da Kürt Dilini Araştırma ve Geliştirme Derneği (Kürdi-Der) yürütüyor. 2005’te Kürtçe kurs açarak işe başlayan dernek, uzun süredir Kürtçe ders kitapları için de çalışıyor. İlk etapta ilkokullarda okutulacak kitaplar hazırlandı. Son hali verilen kitapların örnekleri de basıldı. Kitaplar iki lehçede hazırlandı: Kurmanci ve Zazaki. Alfabe, okuma yazma, hayat bilgisi ve matematik kitapları şu an için hazır. Ortaöğretim ve lise düzeyindeki felsefe, sosyoloji, din, fen bilimleri kitapları için çalışmalar sürüyor.
‘Kürt tarihi öncelikli’
Kürtçe coğrafya kitaplarında “Kürdistan coğrafyası” denilen Türkiye, Irak, İran ve Suriye’deki Kürt bölgelerine öncelik veriliyor. Tarih kitaplarında, ağırlıklı olarak Kürtlerin tarihi işleniyor. Dernek Başkanı Sebahattin Gültekin “Elbette diğer bölgeler ve halklar da olacak. Kürdistan coğrafyasında yaşayan farklı dil, din ve kültürleri de kitaplarımızda işliyoruz” dedi.
Bölgeye göre lehçe eğitimi
Öncelikli beklenti devlet okullarında da Kürtçe eğitim-öğretime geçilmesi. Bu olmadığı takdirde KURDİ DER alternatif eğitim modellerini hayata geçirecek. Eğitim sistemini henüz kesin olmamakla birlikte, 4+4+4 yerine 5+3+4 olarak uygulamak istiyorlar. Dernek Başkanı Gültekin, öngördükleri eğitim-öğretime dair detaylı bilgiler verdi.
Zazaların yoğun olarak yaşadığı bölgedeki okullarda, birinci sınıfta çocuklara Zazaca alfabe, okuma yazma dersleri verilecek. İkinci sınıfta beden, müzik, resim gibi derslerdeki konuşma dili Kurmanci lehçesi olacak. Üçüncü sınıfta iki lehçeli yani Kurmanci-Zazaca eğitim verilecek. Kurmanci lehçesinin yoğun kullanıldığı bölgelerde ise öncelikli dil Kurmanci olacak.
Türkçe ise öğrenci beşinci sınıfa geldiğinde devreye girecek. Bazı dersler Kürtçe, bazıları Türkçe verilecek. Sebahattin Gültekin, Türkçe eğitimin neden beşinci sınıfa bırakıldığına yönelik sorumuza şu yanıtı verdi. “Zaten çocuklar bir şekilde Türkçe öğreniyor. Sokakta, televizyonda, hayatın her aşamasında bir şekilde öğreniyor. Kürtler Türkçe’yi biliyor, Kürtçe’yi bilmiyor.”
“Türkçe resmi dil”
Kürtçe eğitim talepleriyle ilgili yanlış bir anlama olduğunu söyleyen Sebahattin Gültekin, amaçlarını şu sözlerle açıklıyor: “Amacımız, Dicle Üniversitesi’nin tüm bölümlerini Kürtçeleştirmek değil. Böyle bir amacımız olmadığı gibi, gücümüz de niyetimiz de yok. Bu zaten mantığa aykırı. Biz eğitime, ilkokul birinci sınıftan başlamak istiyoruz. Bize öncelikli olarak Kürtçe alfabe, okuma yazma lazım. Türkçe resmi dildir. Bununla ilgili bir problemimiz yok. Bizim talebimiz Kürtlerin yaşadığı bölgelerde, ilkokul dördüncü sınıfa kadar devlet okullarında Kürtçe eğitim verilsin. Beşinci sınıfla birlikte iki dilli yani Türkçe-Kürtçe eğitime geçilsin. Çocuklarımızın önce anadillerini öğrenmesi gerekiyor.”
‘Eğitimci sıkıntımız yok’
Kürtçe eğitim veren okulların tercih edilmeme gibi bir sorun yaşamayacağını da savunan Gültekin, “Eğitim kadrosu yeterli mi” sorusuna, “Kürdi-Der olarak Türkiye genelinde 30 şubemiz var. Yılda yaklaşık 3 bin kişi dil atölyelerimizden mezun oluyor. Bu konuda bir sıkıntımız yok. Biz hazırız, yeter ki devlet anadilde eğitim talebimizi yerine getirsin” cevabını veriyor.
Yasal statü gerek
Kürdi Der, Kürtçe eğitim verecek bu okulları özel okul kapsamında değil belediyeler aracılığıyla ücretsiz okul olarak hayata geçirmek istiyor. Ama mevcut yasalar sadece özel okullarda anadilde eğitime izin veriyor. Üstelik bunun nasıl olacağı, müfredatının nasıl belirleneceği gibi soruların yanıtları hâlâ belirsiz.