Başkan Viktor Yanukoviç’in makamından feragat etmesi Ukrayna’daki kanlı açmazı sona erdirirken bir yandan da ülkenin derin bölünmüşlüğüyle ilgili soruları gündeme taşıdı. Birinci soru, doğal olarak Rusya’nın ne yapacağıyla ilgilidir. Cevap bekleyenler sadece farklı siyasal görüşlere sahip Ukrayna yurttaşları değildir; Rusya’nın çevresindeki ülkelerin vatandaşları da beklenti içindeler. Aylardır Kiev’de yaşananlar ve Batı’nın tepkisi bu insanları sarstı. Mesela Gürcüler’in artan Rus baskısından endişelenmek için çok geçerli sebepleri var.
Neyse ki Batı’da ABD’nin başını çektiği ve Rusya’nın saldırıya açık komşularına güven veren bir damar var.NATO Başkan Obama’nın liderliğinden esinlenerek artık Gürcistan’ın üyelik yolunda ilerlemesine izin vermelidir. NATO’nun sıkı kriterlerine uyum sağlayan Gürcistan’a hak ettiği Üyelik Eylem Planı (ÜEP) statüsünü vermesi Moskova’ya yaptıklarından dolayı bedel ödetmenin en iyi yoludur. Ayrıca Ukrayna ve diğer ülkeler zorlu reformların mutlaka sonuç vereceğini görecektir.
Maalesef ABD’nin aşırı temkinli Avrupalı müttefikleri var. Avrupa Moskova’yı kızdırmaktan korktuğu için NATO altı yıl boyunca Tiflis’in üyelik arzusunu görmezden geldi. 2008 yılında NATO Gürcistan’a bir gün üye olacağı sözünü verdi ama Tiflis’in ittifaka katılabilmesi için gerekli olan resmi ÜEP mekanizmasını çalıştırmıyor. Aralarında Almanya’nın da olduğu şüpheciler Gürcistan’ın üyeliğinin NATO’yu Rus güçlerinin işgali altındaki topraklar yüzünden Gürcistan ile Rusya arasındaki bir cepheleşmeye sürükleyeceğinden kaygı duyuyorlar.
Geçmişte Avrupalılar güçlü komşusu ile gerginliği tırmandırdığı için Gürcistan’ın eski liderliğini suçlarlardı. Parlamento (2012) ve başkanlık (2013) seçimleri sonrasında iktidar barışçı yollarla el değiştirdi. Artık yönetimde Rusya ile ilgili yorumlarına özen gösteren ve ikili ilişkileri düzeltmek için adımlar atan yeni bir önderlik vardı. Rusya’daki şahin politikacılar bile Tiflis’in söylemlerinin değiştiğini kabul ediyorlar.
Ancak Avrupa bakışını hala değiştirmiş değil. Batı’nın bocalaması karşısında Rusya, Abhazya ve Güney Osetya’nın fiziksel kopuşlarını derinleştirmek suretiyle Gürcistan üzerindeki baskıyı artırdı. Rus güçlerinin çevirdiği dikenli teller yüzünden etnik Abhaz, Oset ve Gürcü yurttaşların temasları kesildi. Soçi Olimpik Oyunları’nın geride kalmasıyla Gürcü liderler bu meşum adımın Rusya’nın daha provokatif hamlelerinin habercisi olmasından korkuyorlar. Ukrayna’daki gelişmeler Gürcüler’in kaygılanmakta haklı olduğunu gösteriyor.
Başkan Obama Eylül ayında Galler’in başkenti Cardiff’te yapılacak NATO zirvesinde diğer Batılı liderlerle bir araya gelecek. NATO’nun Gürcistan’a ÜEP statüsü vermesi Doğu Avrupa, Kafkasya ve Orta Asya’da başardığı zorlu reformlar sebebiyle Gürcistan’a verilen haklı bir ödül ve Batı’nın kararlılığının işareti olarak algılanacak. Ayrıca Putin’in müdahalelerinden dolayı pişmanlık duymasını sağlamak gerekiyor.
NATO’nun Gürcistan konusunda karar vermesi, AB’nin Ukrayna hakkında karar vermesinden daha kolay olacak. Daha büyük, içeriden bölünmüş ve reforme edilmemiş Ukrayna’nın aksine, Gürcistan’ın Batılı kurumlara girmesinin önünde dahili engeller yok. Geçen Mart ayında Gürcistan parlamentosu ülkenin NATO ve AB’ye üye olma iradesini teyit eden bir kararı oybirliğiyle kabul etti. Gürcistan Afganistan’daki NATO kuvvetlerine ciddi bir katkıda bulundu. Ukrayna reform yolunda tökezlerken Gürcistan düzenli ilerleme sağladı; devlet kurumlarını işler hale getirdi, altyapıyı geliştirdi ve yolsuzluğun üzerine gitti. Yakın zamanda Tiflis’i ziyaret eden bir NATO heyeti Gürcistan’ın kriterlere uyum sağladığını teyit etti. Ayrıca, Gürcistan ittifaka üye olması halinde NATO’nun işgal altındaki toprakları kazandırmak gibi bir yükümlülük altına girmeyeceğini biliyor.
Kafkasya Avrupa ve Batı’yı kaynak zengini Orta Asya ve ötesindeki Çin ve Hindistan’a bağlıyor. Bu stratejik değeri yüksek bölgede Gürcistan sayılı demokrasilerden birisi. Ülke liman, hava ve kara koridorlarıyla Asya ve Avrupa ekonomilerinin ortasında yer alıyor. NATO ve ABD’nin Afganistan’da askeri varlıklarını azaltmaları sürecinde Batı, otoriterliğin ve dinsel radikalizmin egemen olduğu bu bölgede güçlü ortaklara ihtiyaç duyacak. Washington’un önündeki acil görev, yıllardır süren boşvermişliğe son vererek tüm Kafkasya ve Orta Asya’yı ihmal edilmişlikten kurtarmaktır.
Tiflis Washington’a Gürcistan’ın NATO üyeliğine kuşkuyla yaklaşan Avrupalı ülkeleri ikna etmesinde yardımcı olabilir. Bunu ayrılıkçı Abhazya ve Güney Osetya yurttaşlarına AB’ye vizesiz seyahat hakkını paylaşma sözü vererek ve geçmişin acı mirasıyla yüzleşerek yapabilir.
Ukrayna’daki gelişmeler karşısında NATO Rusya’nın kaba yöntemlerine karşı durmanın ve Gürcistan gibi ülkelerin zorlu reform sürecindeki kararlılığını ödüllendirmenin önemli olduğunu görmelidir. Kiev dramatik bir belirsizlik dönemine girerken, Gürcistan’a yönelik taze bir başlangıç bu ülkeye ve Kafkasya bölgesine hak ettiği umudu aşılamalıdır.
Edward P. Joseph- Mamuka Tsereteli
Kaynak: http://www.huffingtonpost.com/edward-p-joseph/after-ukraine-nato-must-g_b_4875263.html
Çeviri: Dr. Ömer Aytek Kurmel
Cherkessia.net, 2 Nisan 2014