Çerkes-iSeyyare

Bu ay popüler bir konuyu ve konunun Çerkeslerdeki yansımalarını, bu işin profesyoneli bir arkadaşım ile sohbet ederek anlatmaya çalışacağım.

 

Benim jenerasyonumdaki Çerkeslerin kimlik erozyonunu pekiştirmek için Kuvva-i Seyyare’nin ve Teşkilat-ı Mahsusa’nın Çerkes silahşörlerinin hikayeleri asimilasyonun gurur(!) veren yanı olarak bizlere enjekte edilip durur. Bu kadar enjeksiyona rağmen, bahsi edilen vurucu kuvvetlere pek benzeyemedik. Ancak onlarla önemli bir ortak özelliğimiz var; seyyar olmamız. Tabi, seyyar olan sadece bu kavm-i necip(!) değil; bugün dünyada bir çok insan ve topluluk fikren ve fiziken seyyar durumda. Sosyolojik anlatımını bir kenara bırakırsak, İngilizce’den devşirme mobil ve mobilite kavramlarıyla anlatılan bu hal, bilişim ve iletişim teknolojilerinin gelişimiyle beraber kullanmaya başladığımız cihazları; akıllı telefonlar, tabletler ve akıllı televizyonları artık hayatımızın vazgeçilmez bir parçası yaptı. Bu cihazlar iletişim teknolojisi web ile birleşince bir mobil ekosistem oluşturdu.

 

Web alanında tanıştığımız Facebook, Twitter gibi sosyal medya sayfaları  mobil ekosisteme kendilerini çabucak entegre ederek mobil uygulamalarını  yarattılar. Mobil ekosistem, sosyal medya ile sınırlı kalmadı; bu alanda sunulan türler, navigasyon uygulamalarından oyunlara kadar geniş bir yelpazeye sahip. Web’in dünyada yayılmaya başladığı ilk yıllardan beri sanal alemde yerlerini alan Çerkesler, mobil ekosistemdeki gecikmiş ilk adımlarını bugünlerde atmaya başladı.

 

Çerkes-iSeyyare‘nin bir hayli işine yarayacak ilk mobil uygulamaları hayata geçiren kişi, uzun yıllardır tanıdığım, Abzakhlerin yaman kızlarından biri, Gupse Güneş (Hatko) ile çalışmalarını ve yapmak istediklerini konuştum. Gupse, mobil ekosistemin iki devinden biri olan Google’ın (diğeri ısırık elma “Apple“) mobil işletim sistemi olan Android tabanlı iki uygulamayı hayata geçirmiş. Bu uygulamalardan biri Çerkesce bir sözlük uygulaması olan “Circassian Dictionary“, diğeri ise Çerkesya’daki çeşitli kentlerin hava durumunu öğrenebileceğimiz “Circassia Weather” isimli uygulama.

 

S – Gupse, profesyonel bir yazılımcı olarak çalışıyorsun. Eğitim ve iş hayatından biraz bahsedermisin.

 

G – Turhal Anadolu Lisesi’nde okudum. Daha sonra İstanbul Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği’ni kazandım. Bu bölümü bitirdikten sonra yine aynı üniversitede ve aynı bölümde yüksek lisansımı tamamladım. Okuldan sonra bir yazılım firmasında programcı olarak çalıştım. Oradan Türk Ekonomi Bankası’na geçtim. Arayüz gerektirmeyen ama kritik öneme sahip, ciddi mühendislik gerektiren programlar yazıyorum.

 

S – Kullandığın dil nedir? Uygulama alanın neler?

 

                                                  

 

G – C++‘da yazıyorum. Uygulama alanı bankacılık diyebiliriz. Daha çok ATM’ler için program yazıyorum.

 

S – Yani sağlam bir coder’sın…

 

G –  Evet. Server üzerinde çalışan programlar bunlar. Performansı düzgün olmalı, tek bir hatada bir sürü banka veya müşteriler para kaybedebilir.

 

S –  Riski oradan kaynaklanıyor…

İşin dahilinde mobil uygulamalara yönelik çalışmaların var mı, yoksa bu alandaki ilgin daha çok kişisel mi?

 

G – İşim dahilinde yok, sadece kişisel olarak ilgileniyorum. Lisans tezimi, o zamanlar Palm cihazları vardı, onun üzerinde yapmıştım.

 

S –  Bunlar akıllı telefonlardan bir önceki jenerasyon cihazlar değil mi?

 

G – Evet, o zaman yeni çıkmıştı Palm’lar. Palm OS (Operating System) üzerinde, C diliyle bir GPS uygulaması yapmıştık, üç arkadaş ile birlikte. İTÜ’nün haritasını çıkarıp, gezdiğimiz yerleri uygulama üzerinden takip ediyorduk. Yüksek lisans tezim için de cep telefonundan ödeme yapma uygulaması yazmıştım. O zaman Nokia’nin Symbian OS’u üzerinde yazmıştım.

 

S –  Sonuçta bunlar mobil uygulamalar.

 

G – Evet, mobil uygulamara ilgim var. Boş vakitlerimde yazıyorum birşeyler.

 

S – Sözlük ve hava durumu uygulamalarını hazırlamak nereden aklına geldi?

 

G – Android işletim sistemi çıktığı zaman onunla ilgili bir kitap almıştım. Bu uygulamayı da o kitaptaki bir örnekten yola çıkarak yaptım. Kafkasya’daki şehirlerin bilgilerini ekledim. Bir uygulamayı nasıl yükleyecegimi öğrendim bu sırada. Deneme amaçlıydı yani.

 

S – Sözlük peki?

 

G – Sözlük şöyle oldu; Adıgece öğrenmeye çalışırken, Adigey Cumhuriyeti’nin Adıgece ile ilgili bir web sitesi var, ona rastladım. Orda, 4700 tane kelimenin Adıgece – Rusça – İngilizce karşılıkları olan bir sözlük var, xml dosyası olarak koymuşlar. Onu gördüğüm zaman bunları cep telefonuna aktarmak aklıma geldi.

 

 

S – Android’in pazar yeri olan Google Play’de görebildiğim kadarıyla sözlük uygulamanı bir kaç kere güncellemişsin, yani uygulamayı geliştirmeye devam ediyorsun. Bu uygulama için geliştirmek istediğin diğer özellikler nelerdir?

 

G – Evet, geliştirmeye devam ediyorum. Çerkesce sözcüklerin sadece Rusça ve İngilizce karşılıkları var şuan. Ben İngilizcelerini Türkçeye çevirdim. Çevirleri teyit etmek için Rusça’dan Türkçe’ye Murat Papşu kontrol edecek. Aynı zamanda bana Rusça öğretiyor. Bir de Moskova’da İnessa Nacho diye bir arkadaşım var, o da Rusça’dan İngilizce’ye çevirileri kontrol edecek. Ondan sonra, Ürdün’den Yanal Ansouqa Arapça çevirilerini yapmaya çalışıyor. Böylece 5 dilde 4700 kelimelik bir sözlük haline gelecek.

 

S – Çok güzel! Tam mobil uygulamaya yakışır bir takım var!

 

G – Sürülmüş olmanın kötü yanları var ama, bir sürü ülkede Çerkes olmasının iyi yanları da var.

 

S – Bu dağınıklığı mobilize ettiğin zaman avantajları ortaya çıkıyor.

 

G – Evet, aynen öyle.

 

S – İki uygulama da ücretsiz olarak sunulmuş. Uygulamalara ne ölçüde bir ilgi oldu bu zamana kadar? Bu uygulamaları duyurmak için girişimlerin oldu mu?

 

G – Kafkasya menşeili Adigelerin bir sitesi bu uygulamadan söz etti.

 

Şuana kadar 435 kişi sözlük uygulamasını indirmiş. Ülkelere göre bakarsak; 111 kişi Rusya’dan, 74 kişi Türkiye’den, Ürdün’den 29 kişi indirmiş.

 

S –  Rusya ağırlıklı… Tabi bu tanıtımla da ilgili bir konu galiba.

 

G – Evet, bir de henüz Türkçesi olmadığı için Türkiye’den çok kişinin indirmesini beklemiyordum zaten. Türkçesi’ni yayınladıktan sonra heralde Türkiyeli Çerkesler de daha çok kullanır. Bu arada, uygulamayı indirenler oy da kullanabiliyorlar. 5 üzerinden 4.3 almışım, genel olarak beğenmişler.

 

S – Bu konuda ilk olduğun için o açıdan da takdir topluyorsundur. Zaten güzel bir iş çıkarmışsın.

 

G – Ben uygulamanın tanıtımını yapmadığım halde Kafkasya’dakiler hemen internet sitelerine koydular, tebrik ettiler. Çerkeslerin bu tür şeyleri görmeye ihtiyacı var galiba.

 

S – Kesinlikle. Evrensel platformlarda bizimle ilgili birşeyler görmek insanlarımızı heyecanlandırıyor. Mobil uygulamalar bizim olmadığımız bir alandı. Bu alanda Çerkeslerle ilgili herhangi birşey görmek, hiç kullanmasalar bile insanlara memnuniyet veriyor.

Zaman ayırdığın için teşekkürler Gupse. Çalışmalarını  merakla izlemeye devam edeceğiz.

 

G – Ben teşekkür ederim.

 

 

Bu ay Çerkes-iSeyyare’nin ilk adımlarını beraber inceledik. Gördüğünüz gibi mobilite faydalı bir şey. Siz siz olun bir yerlere saplanıp kalmayın.

 

Önümüzdeki ay başka bir konuda günü yakalamak için beraber olacağız.

 

Shumaf Sencer

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

P.S.: “Circassian Dictionary“ uygulamasını indirmek için akıllı telefonunuz ile yukarıdaki QR kodunu tarayınız veya sağdaki Google Play resmini tıklayınız.