Amerika’da faaliyet gösteren Kuzey Kafkasya için Adalet Grubu (Justice for North Caucasus Group) adına sorularımızı ABD Adel Bashqawi cevapladı…
Guşıps: Soykırım yasamış bir toplum adına faaliyet yürüten bir sivil toplum örgütü olarak 100. yılında Ermeni Soykırımı iddiaları ve güncel tartışmalar hakkında görüsünüz nedir?
Adel Bashqawi: Son yıllardaki etkin ve verimli Ermeni faaliyetleri uluslararası ve bölgesel alanlara yönelerek, Ermenilerin kendilerine Osmanlı İmparatorluğu tarafından 20. yüzyılın başında uygulanan vahşet ve Ermeni soykırımı ile ilgili gerçeklerin yıllar süren ihtiyatlı sözler ve göz ardı edilmenin sonunda dinlenmesini sağlamıştır. Ermeni STK ve bireyleri ev ödevlerini olması gerektiği gibi yaparak, gereken dokümanlar, kanıtlar sunarak İnsan Hakları organizasyonlarına, parlamentolara ve Avrupa Parlamentosu gibi yasama organlarına başarılı bir şekilde ulaşabilmiştir.
Guşıps: Ermenilerin Anadolu’dan koparıldığı 1915 döneminde Çerkeslerin bu olaylara dahli de zaman zaman gündeme geliyor. Sizin bu konudaki görüşlerinizi öğrenebilir miyiz?
Adel Bashqawi: Çerkesler anavatanları Kuzey Kafkasya’da sürgüne ve soykırıma maruz bırakılmışlardır. Ayrıca Rus ve Osmanlı arasındaki nüfus değişimini tarihi belgeler göstermektedir. Sonuç olarak bu nüfusun bir kısmı Osmanlı ordusunda görevlendirilmiş ve Osmanlıların politikalarını uygulamak için ordu birlikleri dahilinde sevk edilmişlerdir. Bu gibi şeyler tamamen kişisel bazdadır ve Çerkeslerin Ermenilere karsı bir operasyona katıldığı gibi bir Çerkes ulusal politikasını yansıtmazlar. Çerkeslerin Osmanlı içerisinde otoriteler tarafından haksızlığa; nüfus transferi ve zorunlu iç göç gibi muamelelere uğradığını bilmekteyiz. Türkiye, Balkanlar ve Arap bölgelerinde Cerkesler de zor koşullarda yasamışlardır. Örneğin, otoriteler çoğunlukla Çerkeslerin isimlerini Türkçe isimler ile değiştirmeye zorlamışlardı.
Guşıps: Ermeni toplumunun Soykırım ile ilgili yürüttüğü çalışmalar sizce Çerkes sivil toplumu tarafından bir örneklik teşkil eder mi?
Adel Bashqawi: Ermeni STK’ların insan hakları prensiplerinin savunan dünya kamuoyunu Ermenileri desteklemesi için harekete geçirmek amacıyla durmak bilmeden harcadıkları emek ile aldıkları sonucu Çerkes STK’ları olumlu karşılamaktadır. Bu bağlamda, Amerika’daki Çerkes ve Ermeni toplumları koordinasyon içerisindedir. Bunun sonucu olarak Şubat 2014’de Amerika Birleşik Devletleri Ermenileri bir deklarasyon yayınlamışlardır. Bu deklarasyonda, “Rus yetkililerinin Çerkes nüfusa kadim anavatanları Çerkesya’da 1861-1864 yılları arasında uyguladığı suçları ispatlayan inkar edilemez tarihsel verilere dayanarak, 21 Mayıs’ın Çerkes soykırımı olarak tanınmasının“ yanında, Rus yetkililerin planlayarak Çerkesleri yok etme girişiminin Rusya ve Türkiye (c.n. Osmanlı) arasında nüfus değişimine ön ayak olmuş ve Ermeni halkının trajedisine sebep olan olayları tetiklediği belirtilmiştir.