Ermeni Soykırımı ve Çerkesler
12:55 5 May 2014

Ermeni Soykırımı, yakın zamana kadar özellikle Türkiye sınırları içerisinde yasaklı kavramlardandı. Ermeni Diasporasının 1965’li yıllarda hız kazanan tavizsiz mücadelesi ve Türkiye’nin geldiği aşama, bugün Soykırım sözcüğünün kısık sesle de olsa dillendirilmesini ve tartışılmasını sağladı diyebiliriz. Bu tartışmaların ana aksını, tanınma ve tazminat gibi “soğuk” kavramların oluşturuyor olması insani bakış açılarını ise mâlesef görünmez kılıyor.

Muhatabı ve müsebbibi İttihat Terakki hükümeti olsa da “1915” bu topraklarda yaşandı ve biliyoruz ki Çerkesler de dahil olmak üzere bir çok halk yaşıyordu olaylar esnasında bu topraklarda…

Evet, 1915’de kötü bir “şey” oldu ve en iyimser rakam ile yüzbinlerce Ermeni bu topraklarda artık yoklar…

– Peki ne oldu?

– Olanın adı neydi?

– Kim yaptı?

– Bu kötü “şey” olurken bu topraklarda yaşayan diğer insanlar nasıl tepki verdiler?

– 1915’den yaklaşık 50 yıl önce benzer bir sürecin bu coğrafyaya savurduğu Çerkeslerin adı nasıl oluyor da bu soykırımda geçiyor?

Bu kez bu soruların peşine düştük.

Guşıps yayın kurulu olarak bir yüzleşme çabasıydı aslında bizimkisi. Uzun zamandır içimizde olan, tartışmalarımızın ana gündemlerinden birisini oluşturan Ermeni Soykırımı meselesini ve bu süreçte Çerkeslerin nasıl tutum aldıklarını öğrenmek istedik. Öğrenmek, belki de doğru kavram budur, yüzleşmeye bir kala gerçeği görmeye çalıştık diyebiliriz…

Bize eskilerden aktarılanlar hiç hoş şeyler anlatmıyordu Çerkesler için. Biz de bunu muhataplarına sormak istedik.

******************************

Tüm dünyada faaliyet gösteren, dünyanın etkili Ermeni diaspora örgütlerinden AGBU’nun ( Armenian General Benovolent Union – Uluslararası Ermeni Hayırseverler Birliği) Avrupa Direktörü Nicolas Tavitian, Ermeni diasporasının tutumu hakkında bizleri bilgilendirirken, devletten taleplerini ve toplumdan beklentilerini de aktardı. Başbakan Tayyip Erdoğan tarafından yayınlanan taziye mesajının hemen ardından görüştüğümüz Tivitian’dan en sıcak tepkileri de bulabileceksiniz bu söyleşi de.

“Ermeni diasporasında Çerkes algısı” da Tivitian’a sorduğumuz bir başka konu oldu. Olumlu olmayan algının sebepleri konusunda yaptığı açıklama oldukça dikkat çekiciydi.

Nicolas Tivitian’ın Ermeni diasporasına dair anlattıkları, siyasal diapora tecrübesi Çerkeslerden daha eski ve etkili olan Ermenilerin tecrübelerinin bizler için ufuk açıcı olacağını da gösteriyordu.

1915 öncesinde Ermenilerin Anadolu’da yaşadıkları, Hamidiye Alayları, 1915’de gerçekleşenler ve bu esnada Çerkeslerin tutumları ile ilgili Dr. Uğur Ümit Üngör ile yaptığımız söyleşide özellikle Diyarbakır Valisi Çerkes Dr. Reşit Bey ve çevresindeki Çerkeslerin gerçekleştirdikleri dikkat çekiciydi. Ermeni sözlü tarih anlatılarından ve kendisinin yaptığı çalışmalardan örnekler veren Üngör, Soykırıma Çerkeslerin ne şekilde dahil oldukları ve İttihat Terakki’nin yöntemleri konusunda inginç bilgiler aktardı bizlere.

Yaptığımız çalışmanın yeni tartışmalara gebe olduğunun farkındayız. Amacımız; kendisi de Soykırım mağduru olan Çerkeslerin, Ermeni Soykırımı ile ilgili insani bir yüzleşme sürecinin kapılarını aralamaktı. Devletin inşaa ettiği dilden ve Uluslararası ilişkilerden bağımsız olarak değerlendirmeye çalıştığımız tartışmaların önümüzdeki günlerde artacağını umuyoruz. Bu konuda her türlü “aykırı” düşünceye ve eleştiriye Guşıps sayfalarında yer vermeyi taahhüt ederek açıyoruz “Ermeni Soykırımı ve Çerkesler” dosyamızı…

Söyleşi
Dr. Uğur Ümit Üngör, Doğu Anadolu Bölgesinde yaşamış Ermeniler ve 1915'de bölge Ermenilerinin yaşadıkları konusunda kitapları olan bir akademisyen. Türkiye'de duymaya alışık olmadığımız çalışmalara imza atmış kendisi. Özellikle Diyarbakır Ermenilerini araştırırken kesişmiş Çerkesler ile yolu. Ermeni ...oku
Söyleşi
AGBU (Armenian General Benovolent Union – Uluslararası Ermeni Hayırseverler Birliği ), Ermeni diasporasının yaşadığı neredeyse bütün ülkelerde örgütlü bir kurum. Nicolas Tavitian ise AGBU'nun Avrupa Direktörü. Ermeni Soykırımı Anma Etekinlikleri için Türkiye'ye kısa bir ziyarette bulunan Tavitian ile ...oku